Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi - asmmmo

edilmesi durumunda da tahvil elden çıkmaktadır. Ancak elde edilen gelir yani faiz
menkul sermaye iradıdır. Oysa tahvilin itfa süresinden önce elden çıkarılmasından
doğan kazanç, menkul sermaye iradı değil, değer artış kazancı sayılacaktır.
1.2. Menkul Kıymet Alım Satımında Devamlılık
Menkul kıymetin elden çıkarılmasından doğan kazancın değer artış kazancı sayılması
için, menkul kıymetin ticari varlık içinde olmaması gerekir.Ticari varlığa dahil
menkul kıymetin elden çıkarılmasından doğan kazanç ticari kazançtır. Alım satım
işleminin devamlı olması durumunda da değer artış kazancı değil, ticari kazanç elde
edilmiş olur. Ancak menkul kıymetin devamlı alım satımı kavramı, gayrimenkul
alım satım işi gibi yasada ve uygulamada tam belirlenmiş değildir. Ticari kazancın
tanımlandığı 37 nci maddede gayrimenkul alım, satım işleriyle devamlı uğraşmak
ticari faaliyet sayıldığı halde, “menkul kıymet alım satımı ile devamlı uğraşmak”
gibi bir belirleme yapılmamıştır. Ticari faaliyet kapsamındaki menkul kıymet alım
satımı, bunun için organizasyon oluşturulmasını gerektirir. Böyle bir organizasyon
yoksa, gayrimenkulde olduğu gibi birden fazla alım satım yapıldığı gerçeğinden
hareketle kazanca ticari kazanç niteliği kazandırılamaz. Menkul kıymet alım satımının
birden fazla olması, doğan kazanca arızi kazanç niteliği kazandırabilir. Değer
artış kazancı da, arızi kazanç da; aynı gelir unsuru diğer kazanç ve iratlar içindedir.
1.3. Menkul Kıymetlerin Elde Bulundurulma Süresine Göre,
Değer Artış Kazancı
1. Tahvil ve bono gibi menkul kıymetler ne kadar süre elde bulunduruluyor
olursa olsun, elden çıkarılmasından doğan kazanç değer artış kazancı sayılacaktır.
2. Hisse senetleri, edinilmesinden başlayarak iki yıl dolmadan elden çıkarılırsa
değer artış kazancı elde edilmiş sayılacak; iki yıldan sonra elden çıkarılmasından
doğan kazanç değer artış kazancı sayılmayacak ve vergilendirilmeyecektir.
1.4. Hisse Senedi Kavramı
GVK.nun Mük.80/1 maddesinde menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından doğan
kazanç, menkul kıymetin elde bulundurma süresi ile kısıtlı olmadan diğer kazanç
ve irat sayılmıştır. Yani menkul kıymet ne kadar süre ile elde bulundurulursa bulundurulsun,
elden çıkarıldığı takdirde elde edilen kazanç, diğer kazanç ve irat sayılacaktır.
Ancak menkul kıymetlerden hisse senetleri için bu genel ilkeden farklı
bir düzenleme yapılmıştır. Hisse senetlerinin iki yıldan sonra elden çıkarılmasından
doğan kazançlar diğer kazanç ve irat sayılmayacaktır. Bu nedenle hisse senedi
kavramının açıklanması gerekir. Pek çok anonim şirkette hisse senedi bastırılıp,
şirket ortaklarına dağıtılması işlemi yapılmamaktadır. Buna karşın, anonim şirket
ortaklık payları satılmaktadır. Hisse senedi çıkarılmadığı, yani anonim ortaklık ortağı
ortaklık payını sattığında, bu satıştan elde edilen gelir, GVK.nun Mük. 80/1
maddesindeki hisse senedi satışı kapsamında mı; yoksa, Mük. 80/4 madde kapsamında
ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazanç
olarak mı değerlendirilecektir? Çünkü, hisse senedinin edinildiği tarihten itibaren
iki yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazanç iki yıllık süreye bağlı olarak diğer
kazanç ve irat sayıldığı halde; ortaklık payları edinildiği tarihten itibaren ne
zaman elden çıkarılırsa çıkarılsın, ne kadar süre ile elde tutulursa tutulsun, elden
çıkarılmasından elde edilen kazanç süre ile kısıtlı olmadan diğer kazanç ve irat sayılmaktadır.
Dolayısıyla hisse senedi bastırılmamış ve ortaklara dağıtılmamış ise,
anonim şirket ortaklık payının, edinildiği tarihten itibaren iki yıllık süre geçtikten
150
2008 Y›l› Gelir Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi
Ankara SMMMO