Untitled - CEEMaR

14 Lala 1923-1924
POCZĄTEK DZIAŁALNOŚCI MLR
Ponieważ profesorowie Jakubski i Pawłowski przebywali stale w Poznaniu, a do Helu dojeżdżali
tylko od czasu do czasu (prof. Pawłowski bardzo rzadko), Laboratorium rozpoczęło
działalność właściwie dopiero po zaangażowaniu adiunkta Kazimierza Demela, który zdecydował
się osiąść na stałe w Helu. Jego nominację na to stanowisko w MLR z dniem 1 kwietnia
1923 roku podpisał minister rolnictwa i dóbr państwowych Józef Raczyński jeszcze w grudniu
poprzedniego roku.
K. Demel przyjechał do Helu 7 kwietnia 1923 roku, towarzyszył mu dr F. Lubecki, wówczas
naczelnik MUR w Wejherowie. Pierwszy stały pracownik naukowy MLR spędził pierwsze
tygodnie w Helu na jakim takim urządzeniu dwóch sporych pokoi, przydzielonych na potrzeby
MLR w budynku zajmowanym przez dozorcę rybołówstwa morskiego (obecnie ulica
Wiejska nr 38/39). Jedno z tych pomieszczeń przeznaczono na kancelarię oraz bibliotekę
i okazy muzealne, drugie na pracownię biologiczną. Jej wyposażenie napływało do Helu w
ciągu paru następnych miesięcy. Opiekę nad tym wszystkim sprawował rybak Eryk Fiszer,
pierwszy fizyczny pracownik MLR.
Prawdopodobnie 9 maja K. Demel pierwszy raz wyszedł z Helu w morze na pokładzie
dozorczego kutra MUR o nazwie „Tryton" (długość 12,7 m, silnik o mocy 15 KM). Celem tego
rejsu, trwającego zaledwie kilka godzin, było złowienie młodocianych płastug na Zatoce Puckiej.
K. Demelowi towarzyszył ichtiolog Borys Dixon z MUR.
W połowie maja miejsce E. Fiszera zajął rybak Antoni Kohnke i przez parę lat był jedynym
stałym współpracownikiem K. Demela. Od 1 lipca 1923 roku personel naukowy MLR
powiększył się do czterech osób, po zaangażowaniu dr. Witolda Gądzikiewicza. Dojeżdżał on
tylko na krótko do Helu z Poznania, gdyż pracował na tamtejszym uniwersytecie
Już w letnich miesiącach 1923 roku przebywało w MLR paru stypendystów, a kilku naukowców
z różnych ośrodków kraju korzystało z pomieszczeń i sprzętu Laboratorium. Podczas
całego letnio-jesiennego sezonu tego roku przewinęło się przez nie około sześćset osób,
które odwiedziły tę pierwszą polską placówkę badawczą nad Bałtykiem. Byli wśród nich mężowie
stanu, naukowcy, literaci, dziennikarze, między innymi marszałek sejmu Maciej Rataj
i Stefan Żeromski. Przyjmowanie tylu ciekawskich i gości zajmowało K. Demelowi sporo czasu.
Na przełomie września i października 1923 roku rozpoczęła się bardziej systematyczna
działalność MLR, czyli K. Demela. Opracowywał wcześniej zebrane materiały, prowadził nowe
obserwacje, studiował piśmiennictwo, załatwiał bieżące sprawy. Podobnie toczyła się jego
praca przez dalsze lata. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na to, co sam K. Demel pisał
blisko pół wieku później o pracy w Helu. 7/
„Z chwilą rozpoczęcia działalności badawczej MLR w 1923 roku, naówczas jedynej polskiej
placówki naukowej nadmorskiej, o naszym morzu faktycznie nic nie wiedziano. "
Była to dla K. Demela, pracownika nauki, sytuacja niezmiernie sprzyjająca. Każdy bowiem
temat, który brał na warsztat, czy to naukowy, czy też bardziej popularny, dawał szansę
wniesienia czegoś nowego do wiedzy o „polskim Bałtyku", jak to wtedy określano, o jego
środowisku, świecie zwierzęcym i roślinnym.
W 1924 roku ukazały się pierwsze publikacje K. Demela, będące owocem początkowych
jego prac w MLR, między innymi poświęcone metodom i narzędziom połowu stosowanym
przez polskich rybaków morskich oraz ichtiofaunie południowego Bałtyku. DrGądzikie-