VSF 2010 Report - Nabo

örnefnasöfnun, sem skráð hefur Hróflur
Valdimarsson, f. 1917, kemur það fram að afi og
amma Hrólfs hafi flutt í Vatnsfjarðarsel 1878 og
fimm árum seinna í Hálshús í sömu sveit þar sem
þau bjuggur í 25 ár. Þá flytja þau aftur í Selið og
búa þar til 1916, er faðir Hrólfs tekur við jörðinni
og kaupir hana þremur árum seinna. Bjó hann þar
til ársins 1945. Hrólfur ólst upp í Vatnsfjarðarseli
til 21 aldurs, var í 6 ár vinnumaður í Vatnsfirði en
flutti aftur í Selið að því loknu. Árið 1945 fór
Hrólfur að búa í Vatnsfjarðarseli ásamt Gunnari
bróður sínum og bjuggum þeir þar í 4 ár. Einnig
segir Hrólfur: „Túnið í Vatnsfjarðarseli var lítið og
þýft og sein slegið, töðufengur lítill og heyskapur
mest af engjum. Faðir minn sléttaði þó nokkuð af
túninu og árið 1929 byggði hann upp bæinn, og
seinna fjárhús fyrir 120 fjár og 6 hesta. Fráfærum
var hætt þar árið 1943. Síðast var þar tekinn upp
mór árið 1948. [...] Búið var í Seli í eitt ár nokkrum
árum eftir að við fluttum þaðan, síðan hefur það
verið í eyði og nú ekkert eftir nema tóttirnar“.
Vatnsfjarðarsel fór þar af leiðandi í eyði 1950.
Hrólfur segir jafnframt: „...Bæjarhóll á honum stóð
bærinn og fleiri byggingar. Innangengt var úr
bænum í hlöðu, fjós og brunnhús“. Bæjarhóllinn er
um 50x60 m stór og snýr norðaustur-suðvestur.
Framhlið hans (norðnorðvestur) er skýr og og há
eða um 10-15 m há. Norðnorðvestan í hólnum eru
gerðisleifar, líklega kálgarður, C. Garðurinn er um
8x10 m að innanmáli. Veggir hans mjókka til
suðvesturs og norðausturs, og því er utanmál
garðsins aðeins 11x8 m. Vesturhorn garðsins og
norðvesturhlið hans marka nokkurn vegin
endamörk bæjarhólsins. Á sjálfum bæjarhólnum er
tóft, um 26x10 m stór. Samkvæmt örnefnaskrá var
innangengt á milli bæjarhúsa, fjóss, hlöðu og
brunnhúss. Líklegast voru íveruhúsin til
norðausturs og síðan fjós og hlaða og brunnhúsið
suðvestast. Lýsing tófta hefst norðaustast þar sem
e.k. pallur eða grunnur, um 8 m langur og um 2 m
breiður upp að enda norðaustasta rýmisins (I).
Fyrsta og annað rýmið virðast vera svipuð að stærð
og lögun. Bæði eru þau illa farin af hruni,
sérstaklega hólf II. Þar inni er fullt af byggingarefni
o.s.frv. Bæði hólfin eru nú aðeins um 1x4,5 m að
stærð en hólf II hefur þó verið örlítið lengra en hólf
I. Bæði hólfin eru alveg opin til norðvesturs og
hefur líklega verið timburþil fyrir. Suðvestan hólf I
ÍS-204:001, teikning af bæjarrústum á bæjarhól.
og II er stórt hólf (III) sem er um 5x5 m að
innanmáli. Það er mun betur farið en hólfin
norðaustar (I og II). Norðausturveggurinn er verst farinn og gróinn, en í öðrum veggjunum sjást greinilegar
grjóthleðslur. Hólfið er opið til norðvesturs og líklegast hefur þar verið timburgafl. Suðvestur af hólfi III eru tvö
hólf sem liggja þvert á shólf III. Annað (hólf IV) snýr frá því til norðvesturs en hitt til suðausturs (hólf V).
Innangengt er á milli hólfa III og IV, um 1 m breiðar vel greinilegar dyr. Innangengt hefur síðan verið á milli
rýma IV og V við suðurvegg, en þar er nú hrunið fyrir það. Hólf V virðist skiptast í tvennt. Nyrðri helmingurinn
um 4,5x2 m að innanmáli, en syðri hlutinn um 2,5x2,5 m. Á milli þeirra er mögulega um 1 m breiður veggur, en
einnig gæti verið um hrun að ræða, þess vegna verður talað um hólf V sem tvískipt hólf en ekki tvö sérstæð hólf.
Tvö op eru á hólfi V til suðsuðausturs, bæði í norðurhluta og suðurhluta. Hólf IV er um 7x1,5 m að innanmáli
nyrst en mjókkar til suðurs. Hleðslur sjást víða í því og hefur rusli, s.s. timbri og bárujárni verið safnað þangað
inn. Úr suðvesturhorni þessa hólfs liggja um 2 m
226