VSF 2010 Report - Nabo

ÍS206:032 heimild um kálgarð
Um 60 m suðsuðaustan við bæ 001, uppi á Bæjarhjalla, um 4 m vestan túngarðs 013, er uppgróinn kálgarður
021, um 30 m suðvestur af honum var samkvæmt túnakorti annar stærri kálgarður, en til hans sést ekki.
Greinilegt er að kálgarðar þessir (021 og 032), sem merktir eru inn á túnakort utan túns, eru ekki nákvæmlega
staðsettir á túnakortinu og er því ekki hægt að ákvarða staðsetningu þessa kálgarðs, þó hinn (021) hafi fundist,
með neinni nákvæmni.
Kálgarðurinn var uppi á fyrsta hjalla fyrir ofan bæ, Bæjarhjalla. Þar sem túngarðurinn (013) er ekki merktur inn
á túnakortið eins og hann er í dag er erfitt að segja hvort kálgarðurinn sé í dag innan eða utan túngarðs.
Umhverfið uppi á Bæjarhjalla er að mestu lyngivaxið. Klettabelti Bæjarhjallans er nokkuð bratt en aflíðandi
brekka er upp að næsta hjalla suðaustan við Bæjarhjallann.
Kálgarðurinn var samkvæmt túnakorti mun stærri en kálgarður 021. Engin merki um kálgarð voru á þeim
slóðum sem hann á að hafa verið á samkvæmt túnakorti. Líklega er hann löngu fallinn úr notkun og upp gróinn.
Hleðslur í kringum kálgarða 021 og 025 voru mjög litlar og lágar og ef það hefur verið hefð í Sveinhúsum að
hlaða ekki hærri garða en svo í kringum kálgarðana þarf ekki mikið til þess að það grói yfir hleðslurnar og þær
hverfi.
Hættumat: engin hætta
Heimildir:Túnakort (ártal vantar).
ÍS-207
Miðhús
1383: Testamentisbréf Einars Eiríkssonar: „Ek Einar Eiriksson gerir sua fellt testamentum sem her seger.
kiosandi líkam minum legstad at kirkiu heilaghs Olafs j Watzfirde. gefande þar til jord aa Haalshusum. ok j
Waagum. Miþhusum ok Eyre halfua j Miouafirdi“ (DI. XII, bls. 25).
1460: „nefndr einar eireksson gaf j sitt testamentum kirkiune j uatznfirde þessar jardir er suo heita halshus ok
uogar ok midhus ok halfa eyre j miofafirde er liggia i vatnzfiardar kirkiusokn“ (DI. V, bls. 208).
1507: Björn Þorleifsson fær af sínum parti Stepháni biskupi í Skálholti í vald alla bóndaeignina í heimalandinu í
Vatnsfirði og hálfa Borgarey, ... . „Enn aullum audrum peningum kyrum og ohrærdum. voru þessar stadarins
jarder aa nefndar kirkiunni til æfinligrar eignar. fyrst sueinshus. midhus. halshus. þufna land. halfa skalauik. eyri
j miofafirdi. giorfudalur j isafirdi. [hest land] „ (DI. VIII, bls. 141).
1710: Beneficium Vatnsfjörður. Jarðardýrleiki 12 hdr. „Þessi jörð hefur í eyði legið næstu 8 ár og so stundum
áður“ (JÁM VII, bls. 217).
1710: „Engjar öngvar nema í svarðleysu brokflóum. Túnið er fordjarfað af lángvarandi órækt, hart og snögt og
kann því valla að ræktast. Vatnsból bregðst bæði sumar og vetur“ (JÁM VII, bls. 217).
Túnastærð 1,88 ha, húsagrunnar 397 □m.
1847: Eign Vatnsfjarðarkirkju, 12 hdr. (JJ, bls. 201); „A.M., en eigi jb. 1760, segir hér frá dýrleika og leigumála.
Sýslumaður einn telur dýrleikann aðeins 9 h.“ (JJ, bls. 201).
„Þessa jörð höfðu til afnota presturinn í Vatnsfirði og Halldór hreppstjóri í Skálavík, og heyjuðu þar sumar hvert
og höfðu þar jafnan lömb sín á fóðrum að vetri. Allt að einu var jafnan þar húsfólk á jörðinni“ (PP, bls. 61).
Jörðin fór í eyði 1994.
1935: „Bærinn stendur nokkuð hátt, á grýttum og gróðurlitlum hjalla, þar sem túnstæði er bæði illt og lítið, en
engjar eru miklar og allgóðar, bæði frammi í dalnum og uppi á hálsinum.Sakir slægnanna notuðu
Vatnsfjarðaprestar jörðina lengi með staðnum, enda upphaflega hjáleiga þaðan og byggð af Vatnsfjarðarlandi“
(Ö-Miðhús, bls. 1).
283