VSF 2010 Report - Nabo

SAMANTEKT
Garðar Guðmundsson
Fornleifastofnun Íslands
Árið 2010 vas áttunda ár rannsókna í Vatnsfirði við Ísafjarðardjúp (mynd 1). Þær eru liður í
samstarfi nokkurra aðila sem standa að félaginu Vestfirðir á miðöldum. Markmið félagsins
er að stuðla að nýjum rannsóknum á sögu og menningu Vestfjarða á miðöldum. Félagið
stendur m.a. fyrir ráðstefnuhaldi, útgáfu á fræðiritum og fræðsluefni og umfangsmiklum
fornleifarannsóknum.
Að rannsóknunum í Vatnsfirði sem hófust árið 2003, standa Fornleifastofnun Íslands
ses, Vestfirðir á miðöldum, Háskólasetur Vestfjarða á Ísafirði, Háskóli Íslands,
Atvinnuþróunarfélag Vestfirðinga, Byggðasafn Vestfjarða, Súðavíkurhreppur,
Oslóarháskóli, North Atlantic Biocultural Organization (NABO), International Polar Year
Program (IPY), Northern Science and Education Centre, City University of New York
(CUNY), Laval háskóli í Quebeck í Kanada og Háskólinn í Aberdeen. Að rannsóknum
hafa líka komið vísindamenn frá Háskólunum í Durham, Stirling, Southampton og Exeter,
á Bretlandi auk UCLA, Kaliforníu, USA.
Sumarið 2005 barst verkefninu góður liðsauki því Fornleifaskólinn, sem
Fornleifastofnun og NABO höfðu starfrækt í Mývatnssveit frá 1997–2004 flutti sig um set,
kom sér upp bækistöð í Reykjanesi og varð þátttakandi í rannsóknunum við Ísafjarðardjúp.
Verkefnið hefur hlotið styrki m.a. frá Alþingi, Fornleifasjóði og Carnegie Trust, Skotlandi
(Carnigie Trust for the Universities of Scotland).
Presthjónin í Vatnsfirði, séra Baldur Vilhelmsson og Ólafía Salvarsdóttir, hafa sýnt
aðstandendum verkefnisins ómetanlegan velvilja og aðstoð. Kann Fornleifastofnun þeim
bestu þakkir fyrir. Ennfremur er Guðbrandi Baldurssyni í Vatnsfirði, starfsmönnum
Náttúrustofu Vestfjarða í Bolungarvík, Byggðasafni Vestfjarða á Ísafirði, Biskupsstofu,
Súðavíkurhreppi, Háskólsetri Vestfjarða og eigendum og starfsmönnum Hótels Reykjaness
þakkað gott samstarf.
Yfirlit og saga rannsókna í Vatnsfirði
Fyrsti áfangi fornleifarannsókna fólst í því að taka saman yfirlit yfir fornleifar á
Vestfjörðum og stöðu rannsókna í þeim tilgangi að meta hvaða minjaflokka og staði væri
heppilegast að hefja rannsóknir á. Hefur samantektin verið birt í Ársriti Sögufélags
Ísfirðinga 1 , en meðal markverðustu minjastaða er Vatnsfjörður við Ísafjarðardjúp, enda er
hann með helstu sögustöðum héraðsins. Var því ákveðið að leggja sérstaka áherslu á
athuganir þar. Andrea S. Harðardóttir sagnfræðingur hefur tekið saman sögulegt yfirlit og
safnað helstu heimildum um Vatnsfjörð og búsetu þar. 2 Ragnar Edvardsson
fornleifafræðingur gerði sérstaka fornleifaskrá yfir Vatnsfjörð og fann 52 fornleifar á
jörðinni. Fékkst þar ágæt samantekt um minjar í Vatnsfirði. 3 Ragnar stjórnaði jafnframt
1 Adolf Friðriksson (2003). „Fornleifar á Vestfjörðum.” Ársrit Sögufélags Ísfirðinga 43: 43-51.
2 Andrea S. Harðardóttir (2003). „Vatnsfjörður við Djúp.“ Vatnsfjörður við Ísafjarðardjúp. Rannsóknir
sumarið 2003. Adolf Friðriksson and Torfi H. Tulinius. Reykjavík, Fornleifastofnun Íslands. FS213-03092:
10-14.
3 Ragnar Edvardsson (2003). „Fornleifaskráning í Vatnsfirði við Ísafjarðardjúp sumarið 2003.“ Vatnsfjörður
við Ísafjarðardjúp. Rannsóknir sumarið 2003….s. 15-29.
5