VSF 2010 Report - Nabo

ÍS-205:079 varða óþekkt 6555.974N 2229.955V
Varða er um 815 m suðsuðvestur af bæjarhól 001 og
rúmlega 100 m suður af vörðu 078. Hún er uppi á
klettaholti, um 270 m vestan núverandi þjóðvegar.
Varðan er sú syðsta af þremur á klettaholtinu.
Varðan er á grýttu klettaholti sem einkum er gróið lyngi
og mosa en þó einnig grasi í kringum vörðuna. Sunnan
og austan við hana er brekka niður á jafnsléttu en norðan
og vestan við hana er bratti upp, klettaholt og hjallar.
Varðan er nokkuð stæðileg og hlaðin upp á stóran stein.
Hún er um 1x1 m að stærð og um 1,8 m á hæð ef
steinninn undir er meðtalinn. Hún er hlaðin úr hellum og
grjóti sem þó er aðallega er neðst í henni. Varðan er gróin
fléttum. Hlutverk vörðunnar, sem og varða 077 og 078,
ÍS-205:079 – Varðan, horft til suðausturs.
er óljóst og sú staðreynd að allar eru þær mjög
mismunandi að gerð gerir það að verkum að ekki er
auðvelt að gera sér í hugarlund að þær hafi verið byggðar
til að gegna sama hlutverki, s.s. samgöngubót eða þess háttar, þó að vel sjáist á milli þeirra.
Hættumat: engin hætta
ÍS-205:080 Stórhús tóft fjárhús 6556.374N 2230.011V
Óljós tóft eða þúst er um 140 m vestur af bæjarhól
001, undir Torfahjalla, við túngarðinn. Tóftin er
merkt inn á túnakort frá því um 1920 og
samkvæmt bæjarteikningu danskra
landmælingamanna frá 1913 og Ólafíu
Salvarsdóttur voru húsin fjárhús. Samkvæmt
Tryggva Þorsteinssyni hétu fjárhúsin Stórhús og
samanstóðu af fjárhúsi (Stórhúsi), stórri hlöðu
norðan við það og Þorlákshúsi (líklegast öðru
fjárhúsi) við norðurenda hennar.
Tóftin er í lítilli brekku sem upp á Torfahjalla.
Svæðið er gróið grasi og er ekki slegið.
Þar sem fjárhúsin voru samkvæmt túnakorti er vik
í túngarðinn.
Nú er tóftin
ÍS-205:080
vart
greinanleg.
Þó sjást leifar
ÍS-205:080 – Stórhús, steypt kindabað lengst til hægri
fyrir miðju, horft til vesturs.
lítillar tóftar og steypt kindabað sem liggur á hliðinni og þar norðan við.
Tóftin er mjög óljóst, um 7,5x5 m stór og snýr norður-suður. Hún virðist
einföld en er fremur óskýr að innan. Þó má sjá að op hefur líklega verið til
austurs. Veggir eru um 2,5 m breiðir þar sem mest er og mjög útflattir og
hlaupnir í þýfi. Húsið hefur án efa áður verið mun stærra og hefur líklega
bæði náð lengra til suðurs og norðurs. Grjót er í veggjum, yfirgróið þó og
veggir mest um 70 cm háir að vestan.
Hættumat: engin hætta
Heimildir:Túnakort (ártal vantar); Bæjarteikning 1913; Tryggvi
Þorsteinsson, 2006, bls. 36
272