VSF 2010 Report - Nabo

(001A), norðausturhorn yngra íbúðarhúss (001B) og efstu (yngstu) lög torfhúsa (001). Hvort búið sé að grafa
upp eitt eða fleiri hús af torfhúsunum er ekki hægt að segja vegna þess að íslenski torfbærinn var aldrei ein
samtíða bygging og herbergi og veggir geta haft mismunandi líftíma þannig að ekki er hægt að álykta um „hve
mörg hús“ sé búið að grafa upp, fyrir utan Gamla hús, heldur einungis hægt að segja að búið sé að grafa yngstu
lög torfhúsanna í heild sinni. Ragnar Edvardsson skráir í fornleifaskráningu sinni árið 2003 Gamla hús 001B
sem sérstakt hús, útihús 205-027. Í skráningu hans segir: „Á túnakorti er teiknað hús austan megin í
bæjarhólnum við kálgarð [018] sem var á milli bæjarhúss og þessa húss. Í 70 metra fjarlægð í vnv frá núverandi
íbúðarhúsi. Í túnjaðri. Öll hús sem áður stóðu á bæjarhól og í túni hafa verið rifin og sléttað yfir“. Húsið var á
þeim tíma sem túnakortið er teiknað notað sem einskonar úti hús, en vegna þess að upphaflegt hlutverk þess var
íbúðarhús er það skráð hér með öðrum íbúðarhúsum á bæjarhólnum en ekki sem sérstakt hús. Gamla hús stóð
um 20 m norðan við kirkjugarðinn eins og hann er í dag. Hættumat: engin hætta
Heimildir:Túnakort (ártal vantar); RE, 9; JE, bls. 236-236; Framvinduskýrslur - Vatnsfjörður: FS 356-03096
(2006), bls. 60-61, FS449-03099 (2009); Tryggvi Þorsteinsson, 2006, bls.34-42; kirkjan.is.
ÍS-205:002 Gönguvegur gata leið 6555.930N 2231.263V
Í örnefnaskrá Þorkels Guðmundssonar
segir: „Gönguvegur er yfir nesið
beinustu leið frá Vatnsfirði yfir til
Skálavíkur. Er þar slóði og nokkur
gömul vörðubrot, en þó illfært með
hesta, enda eingöngu notaður af
gangandi fólki. Reiðvegurinn er
allmiklu framar“. Fornleifaskráning
Ragnars Edvardssonar 2003: „Farið er
svo til beint í suður frá kirkjugarðinum.
Sunnan garðsins var gamli vegslóðinn
að bænum. Síðan er farið beint í norður
og svo vestur yfir hæðina til
Skálavíkur. Mýri fyrir neðan hæðina
Vatnsfjarðarmegin en eftir því sem ofar
dregur breytist landslagið í klappir og
kletta“. Farið er upp Nónlág miðað við
lýsingu Ólavíu Salvarsdóttir í
Vatnsfirði (þó hún þekkti ekki örnefnið
ÍS-205:002 – Hluti af gönguleiðinni, vörðubrot B ofan við miðju,
Nónlág), og svo upp og vestur yfir
horft í austur.
hálsinn, þó ekki þar sem hæst er heldur
innan (suðsuðvestan) við það.
Leiðin liggur yfir hjalla, grýtt holt og lyngivaxnar breiður. Þó nokkur upphækkun er fyrst upp frá Vatnsfirði, en
sléttara þegar ofar dregur. Leiðin er grýtt á köflum en gróður eykst þegar ofar dregur.
Gatan er nokkuð óljós eða alveg horfin fyrsta spölinn upp frá Vatnsfirði. Vestan við Bræðravörður 013 verður
leiðin hins vegar greinilegri og hægt er að fylgja henni þaðan með hjálp vörðubrota. Vörðubrotin sem sjást eru
fjögur og eru á um 300 m löngum kafla, vestarlega á leiðinni. Vestasta greinilega vörðubrotið (002B) er um 920
m suðvestur af bæjarhól 001. Vörðubrotið er hlaðið upp á lága, en stóra grjótklöpp og er þrjú til fjögur umför að
hæð, en ekki vel hlaðið. Eitthvað getur hafa hrunið úr því en þó virðist það ekki mikið. Frá neðri brún
grjótklappar og upp á efri brún vörðubrotsins er rúmlega 1 m. Grunnflötur vörðubrotsins er um 1,5 x 1,2 m að
meðtöldum hluta grjótklapparinnar. Ekki sést til bæjar frá þessu vörðubroti. Það er staðsett á breiðum hjalla þar
sem mikið er um grjót og er umhverfið lyngivaxið.
Hjallinn er frekar sléttur, en þó smáhæðóttur. Næsta
vörðubrot (002C) er um 60 m vestur af vörðubroti
B. Það er um 0,3 m á hæð og í raun fremur hrúga en
hleðsla. Þrjú umför af hleðslu eru sjáanleg í því en
þó gætu þau hafa verið fleiri en eru þá nú yfirgróin.
Vörðubrotið er um 1x1 að stærð. Meðalstórir steinar
eru í því og er það gróin fléttum eins og hin
vörðubrotin. Umhverfið í kring er gróið lyngi. Um
100 m suðvestur af vörðubroti C er vörðubrot D.
Það er líkt og vörðubrot C, fremur grjóthrúga en
hleðsla. Það er um 1x1,2 m að stærð og um 0,7 m
ÍS-205:002 – Varða E við gönguleiðina, horft í vestur.
að hæð. Það er hlaðið úr meðalstórum steinum sem
grónir eru fléttum. Vörðubrotið er á lítt grónu, lágu
238