Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG
Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG
Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
año siguiente había <strong>de</strong> publicarse la E x p o s t u l a t i o s p o n g i a e . 1988 MINGOTE Disc. AC. 26: Aparece La C o d o r<br />
n i z en 1941, y la elaboran, casi exclusivamente, el director Miguel Mihura <strong>con</strong> Tono, Edgar Neville y Enrique<br />
Herreros. + 14 SIGLOS XIX-XX.<br />
b) tr. Publicar o sacar a la luz (un escrito).<br />
a1909 Romance (Armistead/Silverman Jud-Sp. Ballad Chapbooks Y. A. Yoná 1971, 28): Dita gĕmārā kontyene unos<br />
romansos tan ermozos ke prevalen para kantar [...]; I unos refranes ke tomarán plazer <strong>los</strong> senyyores, en espanyyol i en turko<br />
[...], i espero, kon ayyuda <strong>de</strong> Dyyo i <strong>de</strong>spués <strong>los</strong> amigos, ke <strong>de</strong> oyy i en<strong>de</strong>lantre vos apareseré munasgemrikas.<br />
8. prnl. Ast., Cantabr. y León. Tener parecido o semejanza. Cf. aparecido acep. 4 a .<br />
c1941-59 DZCANEJA VSayambriego [León]. 1970 PENNY HPasiega 350. [`Parecerse [<strong>los</strong> hermanos]':<br />
apaicese.] 1970 BLANCO PIÑÁN VMeré (Llanes): Apaicese: Parecerse. 1972 ÍD. Adic. VMeré (Llanes): Apaecese:<br />
Parecerse. 1978 CONDE SAIZ HSobrescobio [Ast.]: Aparezese.<br />
apparega, aparezqua. pres. subj. v. aceps. 3 a b y 4 a b.<br />
aparir. (Del lat. apparēre.) intr. Aparecer.<br />
Es voz puesta por Lope en boca <strong>de</strong> un personaje rústico, <strong>de</strong> lenguaje arcaizante.<br />
1598-1603 LOPE VEGA Batuecas (1638) 36: Aunque ay en este valle fechiceras / que <strong>de</strong>rruecan <strong>los</strong> árboles y mieses / <strong>con</strong><br />
nubes que respingan tronca<strong>de</strong>ras / granizos <strong>con</strong> que adarban nuessas resses, / y fazen aparir por las riberas / fantasmas <strong>de</strong> la<br />
altura <strong>de</strong> cipreses, / <strong>de</strong> sangre la reduenda Luna afeitan / y en secar a <strong>los</strong> homes se <strong>de</strong>leitan. / A ninguna <strong>de</strong> todas he querido /<br />
<strong>con</strong>tar el pensamiento que me acucia. [Igual en ed. 1900, 524b. Cita este texto AC. 1726 y comenta: "Es voz antigua y<br />
rústica". Califica el verbo como activo, calificación que se mantiene hasta 1803. La siguen otros diccs.]<br />
→ 1726-1992 AC. 1767 TERREROS (1786), &.<br />
(15) allí pareçrá el que merece la soldada [CORDE: c 1140. Anónimo. Poema <strong>de</strong> Mio Cid]<br />
(16) si por auentura, por su pregon non aparesçiere, aya la meatad <strong>de</strong>ste preçio sobredicho<br />
[CORDE: c 1196. Anónimo. Fuero <strong>de</strong> Soria.]<br />
2.1.1.1.6. ACRECER:<br />
crecer ~ acrecer<br />
Según Gaffiot: CREO, AVI, ATUM, ARE. tr. 'créer, engendrer, procréer, produire' Lucr. CRESCO, CREVI, CRETUM, ERE (inch. <strong>de</strong> creo), int.<br />
'venir à l'existence, naître' Varr. Lucr... 'Croître, grandir, s'élever, s'accroître...' Lucr.' ACCRESCO, CREVI, CRETUM, ĚRE, int. 'aller en<br />
s'accroissant...' Cic.<br />
No está en Nebrija ni en Covarrubias. Sin embargo, en el Vocabulario aparece ya "Crecer. creco.is. adoleo.es. adolesco.ís.", "Crecer.<br />
augeo.es. augesco. glisco. ís." y también "Crecer mucho. excresco.is. incresco.is." También se halla crecer en Covarrubias.<br />
Según el DCECH, CRECER, <strong>de</strong>l lat. CRĒSCĔRE ‘creer, dar fe (a alguno)’, ‘<strong>con</strong>fiar en préstamo, prestar’. 1ª doc.: Cid. (...) Acrecer<br />
[Cid; vid. Cuervo, Dicc. I, 162-3], <strong>de</strong>l lat. ACCRĒSCĔRE íd.<br />
DRAE22: (Del lat. accrescĕre). 1. tr. Hacer mayor, aumentar. U. t. c. intr. y c. prnl. 2. intr. Der. Dicho <strong>de</strong> un partícipe: Percibir el<br />
aumento que le correspon<strong>de</strong> cuando otro partícipe pier<strong>de</strong> su cuota o renuncia a ella.<br />
Derivado <strong>de</strong>verbal latino (incoativo modificado por el preverbio ad-). Los <strong>verbos</strong> incoativos latinos en –ESCŌ presentaban un índice<br />
<strong>de</strong> prefijación o preverbialización elevado (accresco/adcresco < [ad- + cresco] 'acrecer, aumentarse, acrecentarse', incresco < [in- +<br />
cresco] 'crecer, aumentar', etc.). Resulta interesante observar que tanto cresco como accresco eran intransitivos incoativos en latín.<br />
Tal como dice García Hernán<strong>de</strong>z (1980) la modificación <strong>con</strong> el preverbio ad- solo aportaba un sentido intensivo. A partir <strong>de</strong>l siglo<br />
XIII crecer y acrecer <strong>de</strong>sarrollan un valor causativo (c,d), a<strong>de</strong>más <strong>de</strong>l incoativo (a,b). En cuanto al uso pronominal <strong>de</strong> acrecer, no se<br />
documenta hasta el XV. Creçerse se encuentra en el XIV. De todas formas, ambos usos son más tardíos que <strong>los</strong> no pronominales.<br />
acrecer, acreçer; acrescer, acresçer, accrescer. (Del lat. accrescĕre.) Aunque acrecer es la forma primeramente documentada y<br />
más frecuente, acrescer <strong>con</strong>curre <strong>con</strong> ella <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el siglo XIII. Des<strong>de</strong> el siglo XV se hace más rara, si bien persiste su uso en algunos<br />
textos <strong>de</strong> <strong>los</strong> sig<strong>los</strong> XVI y XVII. La Ac. 1780-1817 da acrescer como anticuado, remitiendo a acrecer. El uso literario mo<strong>de</strong>rno<br />
<strong>de</strong> acrescer se documenta sólo en un escritor catalán.<br />
Aumentar, acrecentar.<br />
1726 Ac.: ~: v. n. [...] aumentar y lo mismo que acrecentar. [Continúa hasta 1956 <strong>con</strong> variantes <strong>de</strong> redacción; hasta 1803 se<br />
califica <strong>de</strong> poco usado; en 1770-1956 aparece como a. o tr.; en 1925 se aña<strong>de</strong>: Ú. t. c. r., y en 1939-1956: Ú. t. c. intr. y c.<br />
r.] Ibíd. s/v: Los antiguos escribían esta palabra <strong>con</strong> dos cc y una f, diciendo A c c r e s c e r . 1780 Supl.-1817 Ac.: Acrescer.<br />
[Con la calificación <strong>de</strong> anticuado en todas las eds.]<br />
1. intr. Sobrevenir, acaecer, ofrecérsele algo a alguien; resultar beneficiado en algo.<br />
c1140 Mio Cid (1911) v. 1648: ¡Ya, mugier ondrada, non aya<strong>de</strong>s pesar! / Riqueza es que nos acreçe maravil<strong>los</strong>a e grand; / a<br />
33