29.04.2013 Views

Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG

Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG

Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

. Et dixo porque no perteneçe a rey <strong>de</strong> cercar ni <strong>de</strong> saber sino lo que aperteneçe a caualleria.<br />

[CORDE: 1379 - 1384. Juan Fernán<strong>de</strong>z <strong>de</strong> Heredia. Traduccción <strong>de</strong> Vidas paralelas <strong>de</strong><br />

Plutarco, I]<br />

c. Las <strong>de</strong>más cosas apertenecen a la firmeza <strong>de</strong>l movimiento. [CORDE: 1602. Anónimo.<br />

Traducción <strong>de</strong> Teatro <strong>de</strong> <strong>los</strong> instrumentos y figuras matemáticas...] 'pertenecer como<br />

posesión'<br />

(55)a. aquellas cosas que perteneçen a el<strong>los</strong> <strong>de</strong> yudgar en su oficio [CORDE: c 1196. Anónimo.<br />

Fuero <strong>de</strong> Soria.] 'correspon<strong>de</strong>r'<br />

b. <strong>de</strong>viemos casar <strong>con</strong> fijas <strong>de</strong> reyes o <strong>de</strong> enperadores, ca non pertenecién fijas <strong>de</strong> ifançones;<br />

[CORDE: c 1140. Anónimo. Poema <strong>de</strong> Mio Cid] 'correspon<strong>de</strong>r'<br />

2.1.2.3.4. APROVECER:<br />

aprovecer ~ provecer<br />

PROFICIO -FICERE -FECI -FECTUM: of persons [to make progress , advance]; of things, [to be of use, assist, help]. Valbuena: PROFICIO,<br />

IS, FECI, FECTUM, CERE a. Cic. Aprovechar, ganar. A<strong>de</strong>lantar. Ser útil, provechoso, servir. Según Gaffiot, en latín existe también un<br />

incoativo arcaico <strong>de</strong> PROFICIO: PROFICISCO, ĚRE [arch.]: TURPIL. Com. 81; PL. Mil. 1329; c. proficiscor. PROFICISCOR, FECTUS SUM, I<br />

(inch. <strong>de</strong> proficio), int., 1. Se mettre en marche, se mettre en route, partir, s'en aller. CAES. [...] 2. Fig. a) venir <strong>de</strong>, émaner <strong>de</strong>, dériver<br />

<strong>de</strong>. CIC. b) partir <strong>de</strong>, commencer par. CIC. Valbuena también recoge PROFICIO 'aprovechar, ganar, a<strong>de</strong>lantar, ser útil, provechoso.<br />

Cic. y el incoativo PROFICISCOR. <strong>de</strong>p. 'partir, marchar, salir, ir <strong>de</strong> camino, ponerse en camino. Cés. Traer su origen, partir <strong>de</strong> un lugar<br />

a otro. Cic.<br />

Nebrija (1495, Vocabulario): Aprovecer. prosum. proficio. augesco.is.<br />

DCECH: PROVECHO, <strong>de</strong>l lat. PROFĔCTUS, -ŪS, ‘a<strong>de</strong>lanto, progreso’, ‘provecho, utilidad’ <strong>de</strong>rivado <strong>de</strong> PROFĬCĔRE ‘a<strong>de</strong>lantar,<br />

prosperar’, ‘ser útil’ 1ª doc.: orígenes (doc. <strong>de</strong> 1184, Oelschl.; Berceo, etc.) (...) DERIV. (...) El verbo PROFĬCĔRE se <strong>con</strong>servó antigua<br />

y dialectalmente en el sentido <strong>de</strong> ‘prosperar’, ‘a<strong>de</strong>lantar’, ‘aumentar’: provecer en Berceo (“<strong>de</strong>l agua fizo vino, pan fizo provescer”,<br />

Loores, 48b), aprovecer [“esso salva a muchos e esso <strong>los</strong> guaresce, / la virtut <strong>de</strong> don Cristo esso lo aprovece”, Nebr.; usual <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

Alex. y 1ª Crón. Gral. hasta fin S. XVI, DHist.]<br />

DRAE22: (Del lat. proficĕre).1. intr. ant. Aprovechar, hacer progresos, a<strong>de</strong>lantar. 2. intr. ant. Cundir, propagarse, difundirse.<br />

Dicc. Aut. (1726): v. n. Lo mismo que Aprouechar. Es voz antigua, y que solo tiene y <strong>con</strong>serva su uso en Asturias y Galicia... Dicc.<br />

Aut. (1770): También APROVECER. antig. Cundir, propagarse, difundirse...<br />

provecer también se halla en la lexicografía académica <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1914 hasta el DRAE21 y en Alemany y Bolufer (1917), Rodríguez<br />

(1918) y Pagés (1925).<br />

No está en el NDHE, pero sí se encuentran ejemp<strong>los</strong> en el Corpus <strong>de</strong>l Nuevo Diccionario Histórico. Se halla en la Fazienda <strong>de</strong> Ultra<br />

Mar, en Berceo (Del sacrificio <strong>de</strong> la misa), en el Alexandre, en el Libro <strong>de</strong> <strong>los</strong> cien capítu<strong>los</strong> y en el Tratado <strong>de</strong> agricultura <strong>de</strong> Ibn<br />

Bassal, don<strong>de</strong> coexiste <strong>con</strong> provecer.<br />

(56)a. non podién las jornadas tan bien aproveçer, tanto como solién non se fazién temer.<br />

[CORDE: 1240 - 1250. Anónimo. Libro <strong>de</strong> Alexandre]<br />

b. escriue este uaron por uaron mannero que en sos dias non aprouesçra. ca non aura y <strong>de</strong> la su<br />

semient qui sea sobre la siella <strong>de</strong> dauid. & aya po<strong>de</strong>r dalli a<strong>de</strong>lant en iuda. [CORDE: c 1280.<br />

Alfonso X. General Estoria. Cuarta parte]<br />

c. Adonay, Dios <strong>de</strong> mi señor Abrahan, sy quieres aproueçer agora mi camino que yo vo enel<br />

[CORDE: c 1400. Anónimo. Biblia ladinada I-i-3]<br />

d. E las plantas que mejoran e que mas aproueçen en esta tierra son las fauas e el mascuerço e la<br />

xenabe e el culantro [CORDE: a 1300. Anónimo. Tratado <strong>de</strong> Agricultura <strong>de</strong> Ibn Bassal]<br />

(57)a. rogar loas por el su nombre que prouescan tus frutos & aguas <strong>de</strong> tus huertos. [CORDE: c<br />

1256. Alfonso X. Picatrix. Roma, Vaticana, Reg. Lat. 1283]<br />

b. e lo mas en que se proueçe es el rregar e proueçe otrosy en sequera sy fuere la tierra labrada<br />

[CORDE: a 1300. Anónimo. Tratado <strong>de</strong> Agricultura <strong>de</strong> Ibn Bassal] c. E non proueçen<br />

<strong>los</strong> nogales sinon en las tierras muy frias o vençe la frior a la humidat. [CORDE: a 1300.<br />

57

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!