29.04.2013 Views

Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG

Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG

Evolución e historia de los verbos con prefijo a- y ... - habilis - UdG

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

c. qui fue engendrado <strong>de</strong> sangre real. el qual nuestro senyor quiso que dignament prinçipas. el<br />

qual fue embelleçido por la sancta unct'ion. el qual esleydo por acordamiento & comunion <strong>de</strong><br />

toda la gent <strong>de</strong>la patria [CORDE: 1385. Juan Fernán<strong>de</strong>z <strong>de</strong> Heredia, Gran crónica <strong>de</strong> España,<br />

I]<br />

2.3.2.5. ABLANDECER:<br />

ablan<strong>de</strong>cer ~ emblan<strong>de</strong>cer/enblan<strong>de</strong>çer ~ blan<strong>de</strong>çer (<strong>de</strong> este último, 2 ejemp<strong>los</strong> medievales y uno<br />

<strong>de</strong> 1878 en el CORDE) ~ ablandir (4 ejemp<strong>los</strong> en el CORDE; <strong>de</strong> 1275 a 1448).<br />

En Gaffiot se encuentran BLANDUS, -A, -UM 1. caressant, câlin, flatteur (...) Cic. Lae, 95. y el <strong>de</strong>rivado BLANDIOR, ITUS SUM, IRI<br />

(blandus) intr.1. flatter, caresser, cajoler [alicui, qqn]: Cic. Flacc. 92, etc.<br />

No está en el DCECH, solo ablandar, reblan<strong>de</strong>cer o emblan<strong>de</strong>cer, sv. blando.<br />

BLANDO, <strong>de</strong>l lat. BLANDUS ‘tierno, lisonjero’. 1.ª doc.: med. S. XIII, Buenos Proverbios, Alex., Calila. La ac. material ‘que ce<strong>de</strong><br />

al tacto, lo <strong>con</strong>trario <strong>de</strong> duro’, <strong>de</strong>bió <strong>de</strong>sarrollarse más tar<strong>de</strong>, pues es ajena al latín, pero es antigua, pues ya se halla en <strong>los</strong> Buenos<br />

Proverbios: Cuervo, Dicc. I, 886-88. Ast. blandiu ‘blando’, ‘lluvioso’ (V). DERIVADOS Blan<strong>de</strong>ar ‘doblar’, ‘torcer’ [Nebr.].<br />

Blan<strong>de</strong>ngue ‘hombre <strong>de</strong> poca energía’ [1874, DHist.; otros ejs. en Toro, Ap. Lexicogr., 106-7, y BRAE VII, 300], ‘lancero que<br />

<strong>de</strong>fendía la provincia <strong>de</strong> Buenos Aires <strong>con</strong>tra <strong>los</strong> indios’ (cuerpo formado por el gobernador Andonaegui en 1752, Tiscornia, Poetas<br />

Gauchescos, 145, llamado así por las lanzas que sus componentes blandían, por juego <strong>de</strong> palabras <strong>con</strong> la ac. anterior), ‘avecilla <strong>de</strong>l<br />

<strong>de</strong>lta <strong>de</strong>l Paraná’ (D. F. Sarmiento, El Nacional, 12-XII-1857). Blandicia, tomado <strong>de</strong>l lat. blanditia íd. Blandujo [1588; pron.<br />

blanduxo por <strong>los</strong> judíos <strong>de</strong> Marruecos: BRAE XIII, 223; ast. blanduxu, V]. Blandura; blandurilla ‘cierta pomada usada como afeite’.<br />

Ablandar [J. Ruiz, Cuervo, Dicc. I, 44-46]; ast. ablandiar (V). Reblan<strong>de</strong>cer [Acad. ya 1817]; reblan<strong>de</strong>cimiento. Emblan<strong>de</strong>cer.<br />

Aparece en el NTLLE <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el DLC <strong>de</strong> la RAE <strong>de</strong> 1780 (ABLANDECER. v. a. ant. Lo mismo que ABLANDAR) hasta el DRAE22.<br />

NDHE:<br />

ablan<strong>de</strong>cer, ablan<strong>de</strong>çer, ablan<strong>de</strong>scer. (De blando.) Ablandar.<br />

1770 Ac.<br />

1. tr. Poner blando lo que está duro. Cf. ablandar acep. 6 a .<br />

c1252-c1270 ALFONSO X Setenario (ms. s. XIV ed. 1945) 158,27: El olio amansa <strong>los</strong> dolores e ablan<strong>de</strong>çe las cosas<br />

duras. c1289 PCrónGen. (NBAE V) 375a,30: El rey [...] mandó quel fiziessen bannos et quel bannassen en el<strong>los</strong> por quel<br />

ablan<strong>de</strong>sciesse la carne. 1546 LPZCORELLA, A. Trescientas preguntas B[viij]d: El vinagre fuerte no sólo tiene fuerza para<br />

ablan<strong>de</strong>scer <strong>los</strong> huebos, pero aun las peñas ablan<strong>de</strong>sce.<br />

2. Atenuar, mitigar, reducir la intensidad <strong>de</strong> algo. Cf. ablandar acep. 9 a .<br />

1256-63 ALFONSO X Part. I (ms. s. XIV ed. 1807) 82: El nuestro señor Iesu Cristo amollenta <strong>los</strong> corazones duros [...] et ablan<strong>de</strong>ce<br />

<strong>los</strong> dolores <strong>de</strong> las llagas que les face el diablo.<br />

3. prnl. Avenirse, <strong>con</strong><strong>de</strong>scen<strong>de</strong>r. Cf. ablandar acep. 1 a .<br />

c1275 ALFONSO X GEstoria (1930) 416b,50: E por que uos non <strong>con</strong>tó aún esta Estoria <strong>de</strong> Egipto la razón más affincada por que<br />

se ablan<strong>de</strong>sció la reyna Doluca a soffrir este casamiento a las duennas <strong>de</strong> Egipto, queremos uos lo <strong>de</strong>zir agora aquí.<br />

4. Hacer que alguien se <strong>con</strong>mueva en sus sentimientos. Cf. ablandar acep. 4 a d. Ú. t. c. prnl.<br />

c1295 GConqUltramar (1503) lib. I f 0 61d: Estaua assí como león fiero brauo, que por ninguna cosa que viesse ni oyesse no se le<br />

ablan<strong>de</strong>cía el coraçón. c1350 Sumas hist. troyana <strong>de</strong> Leomarte (1932) 306,24: Por que ruego yo a <strong>los</strong> dioses <strong>de</strong>l amor que<br />

ablan<strong>de</strong>scan la dureza <strong>de</strong>l tu coraçón e te fagan amar a quien te ama.<br />

5. tr. Humanizar a alguien. Cf. ablandar acep. 13.<br />

1494 Trad. Mujeres ilustr. Boccaccio 69d:Marauil<strong>los</strong>as son las fuerças <strong>de</strong> la piedad <strong>de</strong>l amor que [...] <strong>con</strong> vna humanidad dulce<br />

ablan<strong>de</strong>sce al hombre duro cruel.<br />

6. Obrar como emoliente, <strong>de</strong>sirritante, <strong>de</strong>s<strong>con</strong>gestionante. Cf. ablandar acep. 5 a .<br />

1537 PASCUAL, M. J. Trad. Cirugía Vigo lib. II 24d: Entonces ablan<strong>de</strong>sce y resuéluase la dureza causada en la herisipila <strong>con</strong> la<br />

aplicación <strong>de</strong>ste emplasto.<br />

(125)a. Et aun más, que assí commo el olio es más blando e ssabroso <strong>de</strong> comer, assí Nuestro<br />

Ssennor Ihesu Cristo da ssabor a <strong>los</strong> peccadores quel tengan, rrogándol e pidiéndol merçet<br />

que <strong>los</strong> perdone. Que el olio amansa <strong>los</strong> dolores e ablan<strong>de</strong>çe las cosas duras muestra que<br />

Nuestro Ssennor Ihesu Cristo tuelle <strong>los</strong> dolores e las cuytas que el diablo mete por <strong>los</strong> ma<strong>los</strong><br />

pensamientos en las uolunta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>los</strong> omnes e ffaze amolleçer <strong>los</strong> coraçones <strong>de</strong> aquel<strong>los</strong> que<br />

96

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!