Desarrollo de los agronegocios y la agroindustria rural en América ...
Desarrollo de los agronegocios y la agroindustria rural en América ...
Desarrollo de los agronegocios y la agroindustria rural en América ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Aplicaciones prácticas<br />
también compran leche grado C para <strong>la</strong> fabricación <strong>de</strong> leche <strong>en</strong> polvo, quesos y<br />
otros. No está c<strong>la</strong>ro que <strong>la</strong> leche grado A cump<strong>la</strong> con <strong>los</strong> estándares <strong>de</strong> higi<strong>en</strong>e, ya<br />
que provi<strong>en</strong>e <strong>de</strong> productores que se asocian más con el tipo <strong>de</strong> inversión realizada<br />
(galeras, sa<strong>la</strong>s <strong>de</strong> or<strong>de</strong>ño, <strong>en</strong>tre otros), que con <strong>la</strong> misma calidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> leche; a esto<br />
hay que agregar que el Ministerio <strong>de</strong> Salud ha <strong>de</strong>jado <strong>de</strong> dar seguimi<strong>en</strong>to y control<br />
<strong>en</strong> granjas lecheras e industrias.<br />
2. La leche que se v<strong>en</strong><strong>de</strong> a pequeñas <strong>agroindustria</strong>s como queserías artesanales.<br />
Se asocia con pequeñas queserías artesanales que compran leche grado C;<br />
es <strong>de</strong>cir, con productores que no realizan inversiones <strong>en</strong> galeras, sa<strong>la</strong>s <strong>de</strong> or<strong>de</strong>ño,<br />
<strong>en</strong>tre otros, don<strong>de</strong> el tema <strong>de</strong> <strong>la</strong> calidad pasa a último p<strong>la</strong>no. Por recibir esta leche,<br />
<strong>la</strong>s queserías no hac<strong>en</strong> recu<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> bacterias ni <strong>de</strong> sólidos. Asimismo, <strong>en</strong> época <strong>de</strong><br />
escasez, reconoc<strong>en</strong> un “premio” y pagan “a ojo” un porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> sólidos <strong>de</strong> base<br />
13%, cuando <strong>la</strong> base es 12%. Esto motiva aún más <strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong> producción<br />
<strong>de</strong> baja calidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> leche, pues sin necesidad <strong>de</strong> hacer inversiones y preocuparse<br />
por <strong>la</strong> calidad recib<strong>en</strong> un premio.<br />
En g<strong>en</strong>eral, se pue<strong>de</strong>n <strong>de</strong>terminar <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes características <strong>de</strong>l sistema: a) propicia<br />
<strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> productores que no necesariam<strong>en</strong>te produc<strong>en</strong> leche <strong>de</strong> calidad, pero<br />
que, por <strong>la</strong>s inversiones hechas, se le reconoc<strong>en</strong> mejores precios; b) <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />
productores <strong>de</strong> altura, <strong>la</strong> industria ti<strong>en</strong><strong>de</strong> a no reconocer el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> sólidos; y<br />
c) para el caso <strong>de</strong> <strong>los</strong> productores <strong>de</strong> zonas bajas, leche grado C, no se estimu<strong>la</strong> el mejorami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> calidad don<strong>de</strong> <strong>la</strong>s queserías solo reconoc<strong>en</strong> el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> sólidos;<br />
a<strong>de</strong>más, no está c<strong>la</strong>ro que <strong>la</strong>s empresas mo<strong>de</strong>rnas compradoras <strong>de</strong> esta leche hagan un<br />
recu<strong>en</strong>to <strong>de</strong> bacterias <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> compra.<br />
Con respecto a <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción “productores por tipo <strong>de</strong> leche”, “el mayor volum<strong>en</strong> <strong>de</strong> leche<br />
industrializada <strong>en</strong> Panamá (90,3 millones <strong>de</strong> litros, año 2007) es <strong>de</strong>l grado industrial<br />
“C”, proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> 6190 lecherías con sistemas <strong>de</strong> producción <strong>de</strong> doble propósito.<br />
En estas fincas se or<strong>de</strong>ñan animales cebuinos, cruzados Bos taurus x Bos indicus, <strong>en</strong><br />
difer<strong>en</strong>tes <strong>en</strong>castes <strong>de</strong> Cebú x Pardo Suizo y Cebú x Holstein, con alim<strong>en</strong>tación basada<br />
<strong>en</strong> pastos naturalizados, no fertilizados con pocas divisiones, bajo el uso <strong>de</strong> insumos,<br />
pocas prácticas <strong>de</strong> conservación <strong>de</strong> forrajes, con un solo or<strong>de</strong>ño manual al día con<br />
ternero al pie” (P<strong>la</strong>n Nacional para el <strong>Desarrollo</strong> Lechero 2007: 8).<br />
La leche grado “B” (3,8 millones <strong>de</strong> litros) proce<strong>de</strong> <strong>de</strong> fincas <strong>de</strong> segunda c<strong>la</strong>se (90 fincas),<br />
con vi<strong>en</strong>tres g<strong>en</strong>éticam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> mayor <strong>en</strong>caste lechero, con mayor producción, <strong>en</strong><br />
sistemas basados <strong>en</strong> el uso <strong>de</strong> pastos mejorados y naturales y alguna suplem<strong>en</strong>tación,<br />
para or<strong>de</strong>ño manual o mecánico. La leche grado “A” con un volum<strong>en</strong> <strong>de</strong> producción <strong>de</strong><br />
66,2 millones <strong>de</strong> litros es producida <strong>en</strong> 240 fincas, ubicadas principalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong> provincia<br />
<strong>de</strong> Chiriquí (que posee condiciones agroclimáticas favorables para <strong>la</strong> producción<br />
especializada), con vacas puras Holstein, Pardo Suizo o Jérsey. Su alim<strong>en</strong>tación se basa<br />
<strong>en</strong> conc<strong>en</strong>trados y pastos, el or<strong>de</strong>ño es mecánico y se utiliza inseminación artificial<br />
perman<strong>en</strong>te. Se <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> insumos alim<strong>en</strong>tarios y medicam<strong>en</strong>tos importados para<br />
su producción.<br />
<strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>agronegocios</strong> y <strong>la</strong> <strong>agroindustria</strong> <strong>rural</strong> <strong>en</strong> América Latina y el Caribe<br />
| 213 |