Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

tuinbank en wijnrek, het ophangen van schilderijen en het ophogen van de tegels in de
tuin). Omdat Lubbers zelf in opspraak was geweest vanwege onder andere het treffen
van gunstige regelingen voor bevriende ondernemingen en bevoordeling van zijn eigen
onderneming werd zijn bijnaam de ‘ritselaar’ hierdoor versterkt. 132 De moraal die hij een
ander voorhield kreeg hij terug.
Niet alleen specifieke normen waaraan DV’s anderen houden, leiden ertoe dat anderen
verwachten dat DV’s zich ook aan deze specifieke normen houden. Ook de deugden die een
DV naar anderen predikt worden door anderen op de DV geprojecteerd. Bijvoorbeeld een DV
die anderen veelvuldig bekritiseert, en daarmee het belang van kritiek geven en ontvangen
uitdraagt, nodigt anderen uit om kritisch te zijn op de DV. Dit kan dan als een boemerang
terugkomen. Dat Roel in ’t Veld kort na zijn aantreden als staatssecretaris van Onderwijs kon
vertrekken, had ermee te maken dat hij zich, kort voordat hij aantrad, kritisch had uitgelaten
over politiek Den Haag. Volgens hem droeg Den Haag zelden iets constructiefs bij aan
de wetgeving rondom het hoger onderwijs en zouden onderwijsinstellingen de onzin uit
Den Haag niet moeten tolereren. Iemand die zo kritisch is mag vervolgens verwachten dat
anderen ook zo kritisch op hem worden. Dat is dan consistent. 133
In het verkondigen van deugden en normen aan anderen schuilt dus het integriteitrisico
dat men daarmee een val voor zichzelf uitzet. Daarom is het zaak dat een DV voordat hij dit
doet zich ervan vergewist dat hij niet de kans loopt in de eigen val te lopen. Dit betekent niet
per se dat DV’s brandschoon moeten zijn ten aanzien van de moraal die zij een ander voorhouden.
Het gaat primair om de manier waarop de moraal aan anderen wordt voorgehouden.
Gebeurt dit vanuit een morele suprematie, dan neemt de kans om in de eigen val te lopen
toe. Is dit met gepaste voorzichtigheid en met oog voor de eigen beperkingen, dan is die kans
minder groot. In dit kader is het voorbeeld van Bas de Gaay Fortman van toepassing toen
de ministerraad een oordeel moest geven over de betrokkenheid van prins Bernhard in de
Lockheed-affaire en hij inbracht: “In dit hele bijzondere geval wordt de ministerraad een oordeel
gevraagd over een persoon. Het oordelen over een mens is altijd iets wat aangrijpend is en wordt
in de Bergrede omschreven als: met de maat waarmee gij meet, zult gij zelf gemeten worden.
De ministerraad moet zich van zijn beperkingen bewust zijn.” 134
25. Integriteit betekent dat wat een persoon van anderen verwacht, anderen dit ook van deze persoon mogen verwachten
105