Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

93. Integriteit schuilt in de inrichting van een orgaan
De integriteit van het orgaan waarvan DV’s deel uitmaken is van belang voor de
beoordeling van hun integriteit. Om te voorkomen dat DV’s verantwoordelijk worden
gehouden voor onvoldoende integriteit van en binnen hun orgaan, en daarvoor zelfs
moeten opstappen, dienen zij ten aanzien van de mensen waaraan zij (mede) leiding
geven (1) een omgeving te creëren waarin integer gedrag wordt gestimuleerd en
niet-integer gedrag wordt belemmerd, (2) toezicht te houden op de integriteit van het
gedrag en (3) adequaat op te treden bij (signalen van) niet-integer gedrag.
Volgens Saskia Stuiveling, president van de Algemene Rekenkamer, is er sprake van moreel
calvinisme bij de leiding van veel organisaties in Nederland. Volgens haar denken DV’s dat
zolang zij zelf integer zijn, zij zich verder geen zorgen hoeven te maken. 568 Dit is echter een
verkeerde veronderstelling. Voor de integriteit van een DV zijn immers niet alleen het eigen
gedrag en de eigen persoonlijkheid van belang. Ook de integriteit van het orgaan waarvan
een DV deel uitmaakt is van belang voor de eigen integriteit van een DV. Zo hebben DV’s
moeten opstappen, niet omdat zij zelf niet-integer hadden gehandeld, maar omdat het
orgaan waarvan zij deel uitmaakten qua integriteit tekortschoot. Zo kon het college van
burgemeester en wethouders opstappen toen bleek dat er een ambtenaar had gefraudeerd,
kon een directeur opstappen toen bleek dat zijn ambtenaren veelvuldig de procedures
hadden geschonden en kon de bestuursvoorzitter van een partij opstappen toen bleek dat
een van de bestuursleden smeergeld had ontvangen. Gebrek aan integriteit van anderen kan
dus negatief afstralen op de eigen integriteit en zelfs verstrekkende consequenties hebben.
Maar wat is de basis hiervan?
DV’s willen nog wel eens ambtenaren, collega’s en medewerkers als integer beschouwen.
“Ik ga ervan uit dat ambtaren integer en loyaal zijn”, aldus Gerrit Zalm over zijn ministerschap. 569
Op zich is dit een goed vertrekpunt: want anderen als opportunisten, egoïsten of zelfs
93. Integriteit schuilt in de inrichting van een orgaan
327