Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

15. Integriteit is niet alleen in het geding als de feiten
tegenspreken, maar ook als de schijn tegen is
Integriteit vergt van DV’s dat zij de schijn van niet-integer gedrag vermijden, omdat dit
hun betrouwbaarheid aantast en dit des te lastiger is te weerleggen. Daarom dienen DV’s
(1) geen situaties op te zoeken waarin de schijn van niet-integer gedrag snel ontstaat, (2)
organisatorische maatregelen te treffen die de schijn van niet-integer gedrag vermijden
en (3) überhaupt te voorkomen dat er een sfeer van wantrouwen ontstaat waardoor zij
vatbaar worden voor verdachtmakingen.
Anne Vondeling, voormalig Tweede Kamervoorzitter en minister schreef in 1978 een boekje
met als titel ‘Schijn des Kwaads’. 85 De essentie van zijn betoog is dat men niet alleen niets
verkeerds moet doen, maar ook moet vermijden dat anderen denken dat men iets verkeerds
doet. Veel huidige integriteitcodes adresseren dit onderwerp waarbij over het algemeen het
doel is dat de doelgroep moet voorkomen dat zij de schijn van niet-integer gedrag tegen zich
krijgt. Integriteit gaat daarom niet alleen over feiten, maar ook over vermeende feiten en fictie;
niet alleen over de werkelijkheid, maar ook over de realiteit; en niet alleen over ‘substance’,
maar ook over ‘appearance’.
Zo ontstond er ophef toen koningin Beatrix zich uitsprak tegen de dreigende sluiting van
het militaire vliegveld Valkenburg. Het vliegveld lag dichtbij haar werkpaleis en woonverblijf
waardoor de koninklijke familie er veel gebruik van maakte voor zowel eigen reizen als
de ontvangst van gasten. 86 De ophef ontstond vanwege de indruk dat de koningin haar
privébelangen liet prevaleren, terwijl de koningin als argument aanvoerde dat ook leden
van de regering en andere hoogwaardigheidsbekleders gebruikmaakten van het vliegveld,
waarbij het een groot voordeel van het vliegveld was dat het klein, overzichtelijk en goed
te beveiligen was. 87 Eveneens ontstond er commotie toen bleek dat een commissaris van
de koningin een villa die eigendom was van de provincie voor een gulden had verkocht aan
III. Invalshoeken van beoordeling
68