Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

intact willen houden, rationaliseren zij hun eigen gebrek aan integriteit weg en zijn ze niet
eerlijk naar zichzelf. 431 Omdat als men niet-integer handelt er een discrepantie ontstaat tussen
wie men wil zijn en wat men doet. Om deze spanning weg te nemen, misleidt men zichzelf
door redenen te bedenken waarom het gedrag eigenlijk integer is en daarmee past in het
zelfbeeld van integriteit. De interne integriteit wordt zo hersteld, ook al gaat dit ten koste van
de externe integriteit, zijnde de consistentie tussen wat men doet en is en wat er vanuit de
functie wordt verwacht.
Reflectie vergt daarnaast roldistantie. Roldistantie betekent dat DV’s in staat zijn om boven
hun functie uit te stijgen, in de zin dat men er met afstand en kritisch naar kan kijken. Dit is
niettemin lastig te realiseren. Een DV dient immers zijn functie natuurlijk te vervullen. In de
zin van, zoals we in hoofdstuk 28 zagen, dat de functie past en niet wordt gespeeld. Daardoor
laat men zien dat men één is met de functie en men staat en gaat voor wat van de persoon in
de functie wordt verwacht. Tegelijkertijd heeft dit zijn grenzen. Iemand die helemaal opgaat in
zijn functie, kan zichzelf verliezen en van zichzelf vervreemden. Of, en dat is waar MacIntyre
voor waarschuwt, dat mensen zichzelf opknippen, verdelen en liquideren. Mensen zijn dan
niet meer dan de functie(s) die zij vervullen. Het risico daarvan is dat mensen de waarden en
normen van hun functie gaan verabsoluteren. 432 Morele autonomie bestaat dan niet waardoor
DV’s een plek en kader missen om met distantie en kritisch naar de eigen functie en het
eigen functioneren te kijken. De kunst is daarom om net als een goede acteur het publiek te
doen laten geloven dat er geen acteur op het podium staat, terwijl de acteur zich daarvan wel
bewust is en daardoor ieder moment uit zijn rol kan stappen.
Het is daarom goed dat DV’s zich realiseren dat functies net als kostuums zijn die men aanen
uittrekt. Daarnaast is het goed dat DV’s zich enerzijds toewijden aan de functie, maar
daarin niet doorslaan (zoals in hoofdstuk 66 is aangegeven dat men in het goede niet moet
doorschieten). Een DV die voorrang geeft aan het bijwonen van een vergadering boven de
begrafenis van zijn kind slaat niet alleen als ouder de plank mis, maar ook als DV. Het gevaar
is ook, zoals Oudkerk het duidde, dat verslingering aan de functie leidt tot verslaving en de
DV daarmee tot een afhankelijk mens maakt. 433 Men wordt geleefd in plaats van dat men
zelf leeft. Het is daarom zaak om momenten van reflectie te creëren. Niet alleen tijdens de
uitoefening van de functie, maar ook erbuiten. Zo gebruikte Tony Blair zijn zomervakantie om
na te denken over de wenselijkheid van een invasie in Irak. Het is ook zaak te zoeken naar
69. Integriteit kan niet zonder zelfreflectie en roldistantie
241