Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

9. Integriteit gaat niet alleen om wie men (niet) is,
maar ook om dat men het heeft
Integriteit is niet alleen iets wat een DV niet is, zoals onomkoopbaar en onbaatzuchtig.
Ondanks dat deze invulling krachtig is, gaat integriteit er ook om wat een DV wel is.
Integriteit kan daarbij worden gedefinieerd als (1) één deugd, (2) de samenhang tussen
deugden, (3) de functionaliteit van deugden en (4) als koepeldeugd. Een DV dient over
deze koepeldeugd te beschikken zodat het geheel aan eigen deugden is gericht op het
vervullen van de eigen functie. Op dat moment heeft een DV integriteit.
“Dienaren van de overheid moeten onkreukbaar zijn.” Dit schreef Marcel van Dam als
staatssecretaris in zijn brief naar aanleiding van het onderzoek naar door prins Bernhard
mogelijk ontvangen steekpenningen van de vliegtuigbouwer Lockheed. 63 Als er over integriteit
van DV’s wordt gesproken, dan is onkreukbaarheid vaak een van de eerste associaties.
Andere associaties zijn dat een DV onomkoopbaar is, onberispelijk, onbaatzuchtig of zelfs
onbevlekt. 64 Integriteit zo bezien is dan de afwezigheid van wat negatief is. Het zijn immers
allemaal woorden met ‘on’. Men is integer door iets niet te zijn.
Krachtig aan deze invulling van integriteit is het absolute ervan. Als men kreukbaar is, dan is men
niet integer. Daar zit dan geen speling in. Eén kreukje is al niet integer. Krachtig is ook de inherente
normatieve kracht van deze termen. Termen als kreukbaar, omkoopbaar en bevlekt zijn niet de termen
waarmee men zich wil associëren. Het zijn termen die in zichzelf al aangeven dat het onwenselijk
is. Daarom zijn dergelijke termen beladen en komen ze hard aan als dat over iemand wordt gezegd.
Tegelijkertijd hebben deze termen een nadeel. Ze geven weliswaar duidelijk aan wat iemand
niet moet zijn, maar niet zozeer wat iemand dan wel moet zijn. Naast deze negatieve invulling
van integriteit bestaan er daarom positieve invullingen van integriteit. Integriteit wordt dan
ingevuld met termen als zuiver, fatsoenlijk, gaaf en rechtschapen. Door naast de negatieve
9. Integriteit gaat niet alleen om wie men (niet) is, maar ook om dat men het heeft
45