Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

op”) en te lang de functie gaat bekleden (“Ze kunnen niet zonder mij”). Een integer persoon
denkt daarom klein over zichzelf. Of zoals de Amerikaanse essayist Ralph Waldo Emerson
het zei: “Een groot mens is altijd bereid om klein te zijn.” 251 Deze zelfrelativering voorkomt
zelfoverschatting. 252
Zelfrelativering is onder andere te bevorderen door zich te realiseren dat de macht die men
heeft niet voortkomt uit de eigen verdiensten maar uit de functie die men vervult. Zonder de
functie – en de daaruit voortvloeiende bevoegdheden, informatie, netwerken en het daarmee
samenhangende gezag – heeft men niet de macht die men in de functie heeft. DV’s hebben
daarom geen macht, ze krijgen macht. 253 En deze macht krijgen zij niet voor altijd, maar slechts
voor een bepaalde en beperkte tijd. Zo omschreef Ruud Koole zijn rol als partijvoorzitter:
“Wij zijn allen tussenpausen.” 254 Om dit duidelijk te maken had Bill Clinton op de koffietafel
in het Oval Office een glazen kistje staan met een stuk steen dat Neil Armstrong had
meegenomen van de maan. Als de gemoederen verhit raakten zei hij: “Zie je dat stuk steen?
Het is 3,6 miljard jaar oud. We zijn alleen maar passanten op deze aarde.” 255
Zelfrelativering is ook te bevorderen door – en te tonen in – de wijze waarop men omgaat met
succes en falen. Iemand die leidt aan zelfoverschatting schrijft successen aan zichzelf toe en
falen aan anderen en de omgeving. Hierdoor blijft immers het overschatte zelfbeeld in stand.
Om zelfoverschatting te voorkomen kan men beter omgekeerd denken, of ten minste daarmee
beginnen. Succes is te danken aan de omgeving, falen is te wijten aan zichzelf. Daardoor blijft
men zelfkritisch en gaat men niet ten onrechte denken dat het succes de eigen verdienste is.
Zo schreef de Amerikaanse president Abraham Lincoln de hem toegedichte verdiensten toe
aan zijn omgeving: “Ik heb niet de gebeurtenissen bestuurd, de gebeurtenissen hebben mij
bestuurd.” 256
Ten slotte kan zelfrelativering worden bevorderd en getoond door zelfspot. Zelfspot
helpt om met beide benen op de grond te blijven. Zo zei George W. Bush tijdens een
afstudeerplechtigheid tegen de studenten: “Tegen degenen die onderscheidingen en prijzen
hebben gekregen, zeg ik: goed gedaan. En tegen de minder goede studenten zeg ik: ook
jij kan de president van Amerika worden.” 257 Zelfs zonder goede cijfers kan men president
worden. Bush zag zichzelf als levend bewijs hiervan en schaamde zich hier niet voor. 258
VIII. Dienstbaarheid
166