Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

DV’s die desalniettemin in een situatie komen waarin zij overwegen een regel te overtreden,
doen er goed aan zich te realiseren hoe anderen de regelovertreding zullen beoordelen. Er zijn
ten minste vier argumenten die anderen dan kunnen gebruiken en die ervoor pleiten om zich
alsnog aan de regels te houden.
Ten eerste is het een eer en een voorrecht zich aan regels te mogen houden. In andere tijden,
op andere plaatsen en in andere situaties hadden mensen dit graag gewild, maar mochten of
konden zij dit niet vanwege bijvoorbeeld een dictatoriaal bewind, anarchie of oorlog. Het niet
naleven van de regels miskent deze eer en dit voorrecht. Het miskent bovendien degenen die
hun leven hebben besteed aan of zelfs hebben gegeven voor het creëren en beschermen van
de rechtstaat, aan de vrijheid die er is om tot regels te komen en de vrijheid die ontstaat als
mensen zich aan deze regels houden.
Ten tweede is integriteit het zich houden aan de regels juist wanneer anderen het niet
zien. Pas wanneer er nooit iemand achter de regelovertreding komt, dan blijkt in hoeverre
men regelvast en regeltrouw is. Als overtreding van de regels namelijk wel zichtbaar wordt
dan kunnen er ook andere redenen een rol spelen om zich aan de regels te houden, zoals
status en sancties. Een Amerikaanse afgevaardigde zei het als volgt: “Karakter is het goede
doen wanneer niemand kijkt. Er zijn te veel mensen die denken dat iets goed is zolang
men niet wordt gepakt en iets verkeerd is wanneer men wordt gepakt.” 28 Of in soortgelijke
bewoordingen van een voormalig lid van het Engelse kabinet: “De maatstaf van iemands
echte karakter is wat hij zou doen als hij wist dat hij nooit zou worden ontdekt.” 29 Juist als
men de macht en het profijt heeft om regels te overtreden, dan blijkt in hoeverre men iets om
regels geeft.
Ten derde werpt een overtreding van een regel de vraag op wat dit zegt over situaties waarin geen
regels gelden. Gaat de DV dan bijvoorbeeld ook zo nonchalant en lichtzinnig om met belangen
en principes? Sterker nog, anderen kunnen zelfs gaan denken dat als een DV zich al niet aan
de regels kan houden, hij nog meer misbruik van zijn macht zal maken wanneer er geen regels
gelden. Regels geven misschien nog enige afremming, terwijl zonder regels deze afremming
ontbreekt.
I. Regels, moraal en ethiek
28