Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

Van belang is daarom dat cynisme niet de overhand krijgt. Dit kan men voorkomen door
voldoende oog te hebben voor de positieve en mooie kanten van de functie. 186 Door bijvoorbeeld
oog te hebben voor de scheppende kracht van de eigen functie187 en voor de betekenis die dat
heeft voor en geeft aan mensen. Cynisme voorkomt men ook door zich te realiseren dat het
vervullen van een DV-functie een voorrecht is. Zo stelde de Amerikaanse president Dwight D.
Eisenhower dat politiek een nobele professie is. 188 Barack Obama maakte zelfs de strijd tegen
cynisme als kern van zijn eerste verkiezingscampagne voor het presidentschap: “Uiteindelijk
gaat het deze verkiezingen hierom. Doen we mee in een politiek van cynisme of een politiek
van hoop?” 189 De strijd tegen cynisme wordt niet alleen bepaald door hoe men de functie
en de omgeving daarvan ziet, maar ook door hoe men zichzelf ziet. Zoals de Indiase politiek
leider Mahatma Gandhi over zichzelf zei: “Mensen zeggen dat ik een heilige ben die zichzelf
verliest in de politiek. Het feit is dat ik een politicus ben die het uiterste poogt om een heilige te
worden.” 190 Een beter weerwoord tegen cynisme bestaat niet. De functie gaat niet ten koste
van de integriteit, maar het is de plaats en gelegenheid om integer te worden.
Naast het oog hebben voor de positieve en mooie kanten van de eigen functie kan cynisme
worden voorkomen door realisme. Cynisme wordt immers mede veroorzaakt door idealen
waarvan men zich niet of onvoldoende realiseert dat de praktijk weerbarstiger is. Men moet
in de functie geen al te grote wonderen verwachten en de eigen macht is, zelfs al is men een
dictator, altijd beperkt. Bovendien zijn instituties inert, zorgen procedures voor oponthoud
en leidt de dynamiek van besluitvorming soms tot onverwachtse en ongewilde uitkomsten.
Realisme voorkomt overspannen verwachtingen en zorgt ervoor dat men beter met
teleurstellingen kan omgaan. Zoals Tweede Kamerlid Mei Li Vos het beschrijft: “Politiek is elke
dag spanning, teleurstelling, opkrabbelen en weer doorgaan.” 191 Om cynisme te voorkomen
relativeerde George W. Bush de situatie en zichzelf door als uitgangspunt te hanteren dat je
het moet doen met de kaarten die je hebt gekregen. 192 Tegelijkertijd kan in de beperkingen en
onmogelijkheden juist ook de uitdaging liggen. Zo ziet de Amerikaanse minister Hillary Clinton
de uitdaging van politiek als “de kunst van wat onmogelijk lijkt, mogelijk te maken.” 193
Om cynisme verder te vermijden is het belangrijk om tegen kritiek te kunnen. Besluiten
kunnen tot bittere, harde en zelfs mensonterende reacties leiden. Zelfs meer dan men vooraf
had kunnen bedenken. Zo beaamde Gerald Ford dat naar aanleiding van de beschuldiging
dat hij geheime afspraken had gemaakt met Nixon over diens aftreden in ruil voor geen
VI. Risico’s vanuit omgeving en macht
138