Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

van belang deze factoren te benutten. In de beginhoofdstukken is in dit verband gewezen
op het nut van geschreven en ongeschreven regels. Regels die leren het goede te doen
wat men anders niet zouden weten, willen of kunnen. Maar er zijn nog meer positieve
omgevingsfactoren. Deze worden vooral zichtbaar als men de omgeving zou wegdenken en
men er alleen voor zou staan.
Stel, we zouden ons op een onbewoond eiland bevinden. We zouden dan niemand anders
hebben waarvan we kunnen leren wat integer is en hoe integer te handelen. We zouden dan
geheel zijn aangewezen op onszelf. Het voordeel van DV-functies is dat er wel anderen zijn:
een DV heeft altijd met andere mensen te maken. Deze mensen geven de DV de mogelijkheid
wat van hen te leren: leren wat wenselijk is, leren wat beter kan, leren hoe men zich kan
ontwikkelen. En als men zelf niet in alle opzichten het meest integer is, dan is er altijd ten
minste een ander van wie men kan leren. Dit leren kan men doen door te observeren hoe
anderen met problemen omgaan, besluiten nemen, idealen laten doorklinken in standpunten,
grenzen trekken en oog hebben voor belangen en verwachtingen van anderen. Aan dergelijke
rolmodellen kan men zich optrekken en ideeën ontlenen.
Maar niet alleen aan een rolmodel kan men zich optrekken. Ook door anderen die dit niet zijn
kan men de eigen integriteit laten voeden. Door integriteitkwesties met bijvoorbeeld collega’s
te delen kan men leren van wat zij denken, wat hun ervaringen zijn en wat hun adviezen zijn,
waardoor de eigen standpunten beter worden, ideeën ontstaan en oplossingen concreter
worden. Door te rade te gaan bij belanghebbenden leert men wat hun verwachtingen en
gevoelens zijn zodat de eigen idealen en standpunten meer diepgang krijgen en men beter
kan inspelen op verwachtingen en gevoelens. Een andere bron waardoor de eigen integriteit
gevoed kan worden zijn de voorgangers in de functie, mentoren, coaches en prominenten. Zij
kunnen wijzen op valkuilen, zwakheden en verbeterpunten evenals op wat goed gaat en moet
worden volgehouden.
Naast regels, rolmodellen en andere mensen in de omgeving is er nog een omgevings-
factor die de integriteit ten goede kan komen, namelijk transparantie. Stel dat we onszelf
onzichtbaar zouden kunnen maken. Niemand zou zien wie we zijn en wat we doen. En wat
we ook zouden doen, we zouden altijd vrijuit gaan. De remmen zouden dan losgaan en tot
allerlei onoorbaar gedrag leiden. Althans dat is waar Plato op wijst: we zouden de koning
VI. Risico’s vanuit omgeving en macht
132