Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

zich op slordigheden toen bleek dat hij tegen de regels in niet tijdig zijn boerenbedrijf had
overgedragen. 47 Omgekeerd geldt dat iets goeds doen met verkeerde of onzuivere motieven
niet snel als prijzenswaardig zal worden beschouwd. Sterker nog, volgens de filosofe Lynne
McFall is het goede doen met verkeerde redenen niet integer. 48 Het gedrag en de motieven
zijn in dat geval niet één, niet consistent, niet verenigbaar.
Of bedoelingen goed of verkeerd zijn hangt af van de functie die iemand vervult. Iemand heeft
zuivere bedoelingen als hij zich richt op het zo goed mogelijk vervullen van zijn functie. Iemand
heeft onzuivere bedoelingen als hij zich richt op andere belangen en zaken dan waartoe de
functie dient. Onzuivere bedoelingen zijn per definitie niet-integer, omdat zij niet consistent
zijn met wat de functie vereist. Zo is Berlusconi vaak bekritiseerd omdat hij onzuivere motieven
zou hebben. Hij zou zijn functie als president gebruiken voor eigen gewin. Zo zou hij president
zijn geworden om rechtsvervolging voor onder andere belastingfraude te ontlopen en was hij
uit op het vergroten van zijn macht op de media door naast zijn eigen commerciële tv-stations
als president invloed uit te oefenen op de publieke kanalen. 49
Voor het bepalen en beoordelen van het gedrag van een DV zijn de bedoelingen van de DV
dus van belang. Uit integriteitoogpunt gezien, gaat het erom dat de bedoelingen van een DV
zuiver en oprecht zijn. Is men er primair op gericht om dat te doen wat er uit hoofde van de
functie van hem wordt verwacht? Dient men de functie en dient men het volk? Ook de Italiaan
Niccolò Machiavelli, die lange tijd secretaris van de Tweede Kanselarij van de Florentijnse
Republiek was, hechtte belang aan oprechtheid en zuiverheid. Volgens hem verwachten
burgers namelijk van hun bestuurders dat zij hun functie zo goed mogelijk uitoefenen en dat zij
hun macht niet gebruiken voor verkeerde doeleinden. 50
Dit betekent echter niet dat er geen enkele ruimte is voor andere belangen en bijbedoelingen.
Integriteit betekent immers geen morele puurheid. 51 Dit zou eendimensionaal zijn en geen
recht doen aan andere belangen. Zo hoeft een DV zichzelf niet geheel op te offeren en weg te
cijferen, maar mag hij rekening houden met de eigen belangen. Waar het wel om gaat is dat
andere belangen niet verhinderen dat de functie en de daarbij behorende belangen worden
gediend. Zo zouden fulltime DV’s moreel worden overvraagd als zij hun functie onbezoldigd
zouden moeten vervullen of al hun tijd, inclusief hun vrije tijd, zouden moeten besteden aan
hun functie. Al pleitte Aristoteles er destijds wel voor dat regeerders afstand moesten doen van
II. Gedrag en karakter
40