Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

omdat het went. Dit gewenningsproces wordt bevorderd door het gebruik van rationalisaties.
Bekende rationalisaties zijn dat anderen het ook doen, de schade voor anderen meevalt,
men er recht op heeft en anderen er zelf om vragen. Het begaan van overtredingen wordt
daarmee steeds gemakkelijker.
Het probleem van een dergelijke normalisatie en rationalisatie is dat de overtreder zichzelf
integer blijft vinden, terwijl er sprake is van het tegendeel. Doordat dit zelfbeeld niet deugt
blijft zelfcorrectie uit en nemen de integriteitrisico’s toe. Zo zal naarmate iemand verder afglijdt
dit tot grotere misstappen leiden en de kans toenemen dat wanneer een dergelijke grote
misstap bekend wordt men de eigen integriteit in de ogen van anderen abrupt verliest.
Het eenvoudigste advies is daarom om strikt te zijn in situaties waarin er een hellend
vlak is. Zoals een DV zei: “Wanneer je in discussie gaat met de verleiding ben je te laat.”
En wanneer men een misstap begaat en zich dit realiseert dan is het zaak extra alert te zijn
dat het hierbij blijft en dat men zo snel mogelijk teruggaat naar de oorspronkelijke norm.
Dit kan men doen door herhaaldelijk langs de oorspronkelijke norm te handelen en dit
daarmee tot gewoonte te maken.
Het afglijden van een DV kan echter ook bewust en ongewild gebeuren. Dit doet zich voor als
bijvoorbeeld een DV de ene misstap met een andere misstap moet corrigeren, zoals om zich
te redden uit de ene leugen men een volgende leugen vertelt. Dit doet zich ook voor als een
DV in een chantabele positie is gemanoeuvreerd waarbij de ene misstap, onder druk, tot een
nieuwe misstap leidt en deze nieuwe misstap een extra chantagemiddel wordt om, bewust
en ongewild, grotere misstappen te begaan. Zoals de DV die zich één keer liet omkopen door
een bedrijf in ruil voor bevoordeling en vervolgens door het bedrijf werd gedwongen om vaker
en meer het bedrijf te bevoordelen, omdat niet alleen de omkoping een chantagemiddel was
maar ook de eerdere bevoordeling(en).
Van belang is derhalve dat DV’s alert zijn op situaties waarin een dergelijke fuik ontstaat:
een situatie waarin men steeds meer handelingsvrijheid inlevert totdat niet-integer gedrag
de enige optie is. Ter voorkoming hiervan is het wenselijk om altijd een uittredingsoptie te
hebben: om ergens uit te kunnen stappen, iets op te kunnen zeggen of ergens afscheid
van te kunnen nemen. Zoals de DV die ervoor koos eenvoudig te blijven wonen zodat hij
XII. Belang van integriteit
252