Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

criminelen beschouwen is geen basis voor vertrouwen, samenwerken en delegeren.
Maar dit vertrouwen mag niet doorschieten in naïviteit en vervolgens passiviteit. Al zouden
anderen integer zijn, hun gedrag wordt mede bepaald door de omgeving waarin zij
functioneren. Zo kan de omgeving een te grote druk uitoefenen op hen om hun integriteit
prijs te geven. Of de omgeving kan hen aan te grote verleidingen blootstellen zodat zij
hiervoor bezwijken.
Dit is het eerste aanknopingspunt om DV’s verantwoordelijk te houden voor het gedrag van
anderen. Namelijk wanneer zij onvoldoende doen om een omgeving te creëren waarin anderen
tot integer gedrag worden gestimuleerd en tegen niet-integer gedrag worden beschermd.
De term ‘onvoldoende’ geeft aan dat er mogelijkheden zijn voor verbetering van stimulering
en bescherming. Dit geldt vooral voor DV’s die leiding geven of de eindverantwoordelijkheid
dragen voor een orgaan waarbinnen zich niet-integer gedrag voordoet. Zij hebben immers de
macht om dit te voorkomen, maar wenden deze macht niet of onvoldoende aan. Of wanneer
zij deze macht niet hebben, dan is dat net zo kwalijk omdat dit een teken van onmacht is en
wat integriteit betreft ongeschiktheid. DV’s dienen zich daarom af te vragen welk niet-integer
gedrag van anderen de integriteit van hen als DV kan raken en wat in alle redelijkheid moet
worden gedaan om dit niet-integere gedrag te voorkomen.
Naast deze preventieve verantwoordelijkheid is er ook een detectieve verantwoordelijkheid.
Ook al doet een DV het maximale om niet-integer gedrag te voorkomen, toch kan zich
niet-integer gedrag voordoen. Als een DV daarvoor de ogen sluit, zal dit al snel als naïef of
zelfs nalatig worden gezien. Daarom dient een DV ervoor te zorgen dat, hoe minimaal dan
ook, er controle plaatsvindt op het gedrag van anderen die de eigen integriteit kunnen
raken. Dit betekent bijvoorbeeld dat er navraag wordt gedaan en wordt doorgevraagd en er
(steekproefsgewijs) controles en inspecties plaatsvinden. En dat wanneer niet-integer gedrag
wordt geconstateerd er adequaat wordt opgetreden, zoals eerder in dit boek al besproken.
Dit is de repressieve verantwoordelijkheid die een DV draagt.
De integriteit van een DV schuilt daarom mede in de wijze waarop hij een omgeving creëert
waarin anderen worden gestimuleerd tot integer gedrag en behoed voor niet-integer gedrag
en waarin eventueel niet-integer gedrag adequaat wordt gesignaleerd en opgepakt. Dit is niet
alleen iets wat DV’s via regels en maatregelen creëren. Van belang is ook de cultuur die zij
XV. Andere niveaus
328