Dienaren van het Volk - Landelijke Vereniging van ...

De ethiek kan enerzijds hogere eisen stellen dan de moraal. Als bijvoorbeeld de publieke moraal
in een bepaald land het betalen van steekpenningen of het martelen van terroristen goedkeurt,
dan hoeft dit nog niet ethisch te zijn. De ethiek kan bijvoorbeeld stellen dat steekpenningen de
zuiverheid van besluitvorming aantasten en dat martelen als verhoormethode indruist tegen
de rechten van ieder mens. Anderzijds kan de ethiek tot minder hoge eisen komen dan de
moraal. Als de publieke moraal stelt dat een DV bij huwelijksontrouw dient op te stappen,
dan hoeft dit nog niet ethisch te zijn. De ethiek zou kunnen stellen dat huwelijksontrouw een
privékwestie betreft en dat dit losstaat van het goed functioneren van een DV. Derhalve is
moreel gedrag niet per definitie ethisch en is ethisch gedrag niet per definitie de moraal.
Maar ook al houdt een DV zich aan de morele waarden en normen die ethisch verantwoord zijn,
dan nog hoeft dit niet ethisch te zijn. Ethiek is namelijk ook nog vanuit een ander perspectief van
belang. Iemand die handelt vanuit gewoonte, gemakzucht of impuls en daarmee weliswaar
het ethisch goede doet, is nog niet als ethisch te beschouwen. Er ontbreekt namelijk een
ethisch besef. Opvattingen als “dat vind ik eenmaal zo”, “dat ben ik gewend” en “dat wordt nu
eenmaal verwacht” zijn ethisch gezien niet steekhoudend. Men dient daarom vanuit ethisch
perspectief de argumenten en overwegingen te hebben waarom dat kennelijk zo is of geldt.
En dan argumenten en overwegingen die wel steekhoudend zijn, die redelijk zijn die een
legitieme rechtvaardiging vormen voor het gedrag. Integriteit vergt dus dat DV’s handelen
conform de morele waarden en normen die ethisch zijn én daarvoor ethische argumenten
hebben.
Uit het bovenstaande volgt dat DV’s die zich opportunistisch gedragen niet als integer kunnen
worden beschouwd: zij hanteren ethische argumenten alleen wanneer het hun goed uitkomt.
Egoïsme kan evenmin als integer worden beschouwd omdat dan alleen het eigenbelang
wordt betrokken zonder ruimte te bieden voor ethische argumenten en overwegingen. Uit
het bovenstaande volgt ook dat DV’s die zich als een kameleon gedragen niet als integer
kunnen worden beschouwd: zij passen zich immers aan aan wat anderen vinden en laten
zich in hun gedrag niet leiden door wat boven de opvattingen van anderen uitstijgt, namelijk
ethische overwegingen. 41 Dit is ook de reden dat een DV die bureaucratisch handelt ethisch
gezien tekortschiet. Een dergelijke persoon houdt zich weliswaar aan de regels, maar staat
niet open voor ethische overwegingen, die in sommige situaties het overtreden of passeren
van regels kunnen rechtvaardigen (zoals nood breekt wet).
6. Integriteit is niet alleen doen wat moreel is, maar ook wat ethisch is
35