bölüm ıı - Prof.Dr. Seval Fer

32
edilmesinin giderek zorlaştığı (McNabb & Mills, 2001) görülmektedir; zira çok çeşitli
duyuşsal davranışlar üzerinde toplumlarda bir uzlaşıya varılmasının oldukça zor olduğu
bir gerçektir. Sorumluluk, öz-benlik, sosyalleşme, öz-yönetim ve dürüstlük gibi
tanımlanması ve tarif edilmesi oldukça karmaşık olan davranış örüntüleri çok çeşitli ve
birbirinden hayli farklı sosyolojik, psikolojik ve felsefi temellere dayanmakta ve
çerçeveleri bir toplumdan diğerine farklılık göstermektedir.
Buna karşın Anderson (1981, Akt., McNabb & Mills, 2001), ‘Okullardaki Duyuşsal
Karakteristiklerin Değerlendirilmesi’ (‘Assessing Affective Characteristics in Schools’)
adlı makalesinde öğrencilerin duyuşsal özelliklerinin kaygı, değer, akademik öz-güven,
ilgi, denetim odağı, tutum ve tercih başlıkları altında gruplara ayrılabileceğini ifade
etmektedir.
Bandura (1989, Akt., Saintonge & Dunn, 1998), öğrencilerin öğrenme hedeflerini
gerçekleştirmek için öğrenme çevrelerini etkileme ve olumlu eylemleri
gerçekleştirmeye olan inançlarında birbirlerinden farklılık gösterebileceğini belirtmiş ve
öz-yeterlik adı verilen bu olgunun farklı düzeylerde öğrenmeyi ve performansı
etkilediğini öne sürmüştür. Buna göre öz-yeterliğini yüksek düzeylerde algılayan
öğrencilerin önlerine yüksek hedefler koydukları ve başarmak için ısrarcı oldukları
gözlenirken; öz-yeterliğini düşük gören öğrencilerin kolaylıkla başarabilecekleri
hedeflere ulaşmada dahi başarısız oldukları görülmüştür.
Aynı şekilde Saintonge ve Dunn (1998)’ın sekiz hafta süren boylamsal çalışmasında
kendilerine güvenen ve başarıya inanan öğrencilerin, diğer öğrencilere göre yaşadıkları
olumsuz yaşantıları geçici ve sonuçları açısından dar bir çerçevede gördükleri ortaya
çıkmış ve daha başarılı oldukları gözlenmiştir.
Özçelik (1998: 28-29)’e göre ise kişi, bir derse karşı tutumunu benzer derslere de
genelleyerek okula, öğrenmeye karşı tutum geliştirdiği gibi bu tür duyuşsal özelliklerini
daha da genelleyerek ‘kendine karşı tutum’ diyebileceğimiz öz-güvene de
ulaşabilmektedir. Kişinin değişik derslere karşı tutumu nasıl zamanla onun okula,
öğrenmeye karşı tutumunu oluşturursa, onun değişik türden öğrenmelere karşı tutumu
da zamanla kendine karşı tutumunu, kendisinin nasıl bir insan olduğu hakkındaki
görüşünü, kendine güvenini belirlemektedir. Buna göre değişik derslere karşı olumlu