You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
52<br />
değişiklikler (Woolfolk, 1995: 196) şeklinde tanımlanan öğrenme süreci açısından<br />
incelendiğinde ‘öğrenilmiş çaresizlik’, birçok davranış örüntüsünün nedeninin<br />
açıklanmasında, gerçekleştirilen deneysel çalışmaların ardından kullanılmaya başlanmış<br />
ve literatüre girmiştir.<br />
Genel bir çerçeveden bakıldığında önceki deneyimlere dayanılarak, herhangi bir<br />
teşebbüste gösterilen bütün çabanın her zamanki gibi, ya da daha öncekiler gibi<br />
başarısızlığa yol açacağının düşünülmesi (Woolfolk, 1995: 138) olarak bilinen<br />
öğrenilmiş çaresizlik kavramını, ilk kez Pennsylvania Üniversitesinde hayvanlarla<br />
yürütülen deneysel bir çalışma ile ortaya atan Seligman ve arkadaşlarının ulaştıkları<br />
sonuçlar oldukça dikkat çekicidir.<br />
1965’li yılların başlarında, Martin E. P. Seligman meslektaşları ile birlikte, öğrenme ile<br />
korku arasındaki ilişkiyi incelemek üzere, köpekler üzerinde Pavlov’un (klasik<br />
koşullanma) şartlı refleks deneyini yaparken tesadüfen beklenmedik bir fenomen<br />
keşfetmiştir. Seligman deneyinde, herhangi bir deneye tabi tutulmamış 24 tane köpek<br />
alıp onları üç gruba ayırmıştır. Birinci gruptaki köpeklere ‘kaçış grubu’ adını vermiş ve<br />
beyaz bir kabinin içerisine yerleştirilmiş bir hamağa sarmalanmış bir halde yatarlarken,<br />
arka ayaklarından 500 voltluk zararsız bir elektrik şoku uygulamıştır. Bu gruptaki<br />
köpekler kabinde kafalarının bir yanındaki paneldeki bir düğmeye basarak şoku kesme<br />
imkânına sahiptiler. Eğer 30 saniye içinde düğmeye basılamazsa şok kendiliğinden<br />
kesiliyordu. Bu köpekler düğmeye basmayı hızla öğrendiler ve gittikçe daha az sürede<br />
düğmeye basmayı başardılar. İkinci gruba ‘boyunduruk grubu’ adı verilmiş ve bunlar<br />
‘kaçış grubu’ ile aynı şartlar altında şoka maruz bırakılmışlardır. Ancak bu köpekler<br />
düğmeye bassalar bile şok kesilmemekteydi. Bu köpeklere uygulanan şok süresi kaçış<br />
grubundaki bir köpeğe uygulanan kadardı. Böylece kaçış ve boyunduruk grubu aynı<br />
sürelerde şoka maruz kalıyorlardı. Ancak boyunduruk grubu panele bassa bile şok<br />
kesilmediği için 30 denemeden sonra paneldeki düğmeye basmaktan vazgeçiyordu.<br />
Üçüncü gruptaki köpekler ise kontrol grubuydu ve herhangi bir şoka maruz<br />
kalmamışlardı (Uyan, 2004).<br />
24 saat sonra tüm köpekler kısa bir çitle iki bölmeye ayrılmış kapalı bir alana<br />
götürülmüşlerdir. Köpeklere 10 kez şok verilmiş ve köpeklerin bu 10 denemenin birinde<br />
duvarın üstünden karşı tarafa atlayarak şoktan kurtulacakları umulmuştur. ‘Kaçış grubu’
Change language