bölüm ıı - Prof.Dr. Seval Fer

75
Valas (2001) tarafından Norveç’te, 48 okul ve 128’ta, 936 kız, 913 erkek olmak üzere
toplam 1849 lise öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirilen bir diğer çalışmada da
akademik başarı, öğrenilmiş çaresizlik ve psikolojik denge (‘psychological adjustment’
– öz-benlik ve depresyon) arasındaki ilişki, yaş ve cinsiyet bağlamında incelenmiş ve
araştırma sonucunda akademik başarının doğrudan ya da dolaylı olarak çaresizlikle
ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Buna ek olarak çaresizlik ve akademik
beklentilerin, psikolojik denge ile oldukça yakından ilişkili olduğu görülmüştür. Ayrıca
öğretmenlerin tuttukları raporlar göz önünde bulundurulduğunda erkeklerin kızlara
oranla daha fazla çaresizlik davranışı gösterdikleri; diğer yandan kızların ise daha fazla
psikolojik dengesizlik sergiledikleri gözlenmiştir. Öğrenilmiş çaresizliğin, geçmiş
yaşantılardaki başarısızlığa ya da başarısızlık tehlikelerine gösterilen bir tepki olduğu
göz önünde bulundurulursa, söz konusu olgunun öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerde
daha sık görülmesi veya yaşanmasının doğal olduğu belirtilmiştir.
Araştırmalardan ortaya çıkan sonuçlar standart sınavların yanı sıra sınıf içinde yapılan
sınavlarda da uygulanabilecek niteliktedir. Sorular, soru bankasından seçilirken onların
hem hedeflenen davranışları karşılayıp karşılamadıkları göz önünde bulundurulmalı,
hem de doğru bir güçlük sırasında olmasına dikkat edilmelidir. Olgulara dayanan
soruların, kavramsal sorulardan daha kolay olduğu ve başlangıç sorularında
kullanılabilecekleri (Firmin, Hwang, Copella, & Clark, 2004) öne sürülmektedir.
Öğrenilmiş çaresizlikten kaçınmak için ölçme uzmanlarının bunu göz önünde
bulundurmaları gerekmektedir.
2. Kaygı
Her türlü öğrenmenin biyolojik temellere dayandığını ve organizmayı etkileyen her
şeyin öğrenmeyi de etkilediğini gösterebilmek için, gerçek ders ortamından yola çıkarak
bir anket düzenleyen Balcı, (1993) çalışmasına Dicle Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı 1. ve 2. sınıflarından 50 kişiyi dâhil etmiş;
araştırmanın sonucunda maddi (çevre, beslenme) ve manevi faktörlerin (korku, sevinç,
başarı, heyecan, üzüntü) beynimizin işlevleri üzerinde doğrudan doğruya bir etkisi
olduğunu gözler önüne sermiştir. Söz konusu araştırmada ‘Korktuğum öğretmenlerin
dersinde (daha) başarısızım (E=50, H=0)’ sorusuna elli öğrenci de ‘evet’ cevabı vermiş,
bunun tersini belirten bir tek öğrenci bile çıkmamıştır. Balcı (1993)’ya göre böyle bir
durumda öğrenci öğretmenine açılamadığı, ona yaklaştığında tepki görebileceğini