full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

NR 54 2011AN­TRO­PO­MO­TO­RY­KAKRYTERIA OCENY ROZWOJU MOTORYCZNEGODZIECI W WIEKU OD 10 DO 13 LATESTIMATION CRITERIA OF THE MOTOR DEVELOPMENTOF CHILDREN AGED 10–13 YEARSAdam Haleczko** dr, Wrocław, ul. Kotsisa 21/4Słowa kluczowe: dzieci w wieku 10–13 lat, wskaźniki wieku morfologicznego, próby motoryczneKey words: children 10–13 years old, morphological age indices, motor ability testsSTRESZCZENIE • SUMMARYWstęp. W 50. i 52. numerze „Antropomotoryki” dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego stosowaniadwu- i trójczłonowych wskaźników wieku morfologicznego. Stąd autor ogranicza się do przedstawieniatylko kilku związanych z tematem publikacji. Między innymi cytuje antropologów uznających wskaźnik, któryskłada się tylko z wieku cech somatycznych. Jednak w publikacjach, jako jeden z elementów rozwoju, autorzywymieniają wiek metrykalny. Autor nawiązuje do swojego artykułu z pierwszego numeru „Antropomotoryki”,wyjaśniając zawarte tam sformułowania, które jego zdaniem nie zostały właściwie zrozumiane. Jednocześniepodkreśla, że jego dążeniem była i jest trafna ocena sprawności motorycznej dzieci.Cel. Głównym zadaniem opracowania jest weryfikacja diagnostyczności stosowanych wskaźników wiekumorfologicznego i jego składników w ocenie stopnia rozwoju motorycznego dzieci.Materiał i metody. Na podstawie wypowiedzi autorów, wskazujących na wpływ wieku metrykalnego nawyniki prób uwarunkowanych zdolnościami koordynacyjnymi, do badań wybrano dwie grupy dzieci. Jednątworzyli chłopcy i dziewczęta z dwu szkół wrocławskich, w których prowadzony był nabór do szkolenia sportowego,a stosowane próby motoryczne oceniały głównie zdolności koordynacyjne. Drugą grupę stanowilichłopcy ze szkoły w Głuchołazach, szkolący się w lekkoatletycznym czwórboju, którego konkurencje zalicza siędo motorycznych zdolności kondycyjnych. Oba zespoły poddane były trzyletnim obserwacjom ciągłym. Materiałobejmujący kilka form wskaźników dojrzałości biologicznej i ich składników oraz rezultaty prób motorycznychz początkowych i końcowych badań opracowano statystycznie, przedstawiając w tabelach charakterystykiliczbowe pomiarów oraz korelacje.Wyniki. Biorąc pod uwagę niewielką zmienność wieku metrykalnego w porównaniu do wieku cech somatycznychi jej wpływ na tworzone korelacje na podstawie ich wartości, można stwierdzić znaczny wpływtego czynnika na motorykę dziewcząt. W grupie chłopców wzajemnie redukujące się pozytywne i negatywneoddziaływania cech somatycznych na sprawność motoryczną nie wyróżniły żadnego ze wskaźników, jak i ichskładników, jako czynników rozwoju ruchowego. Dodatkowe obliczenia w grupie o większej zmienności cechdały podstawy do preferencji trójczłonowego wskaźnika. Korelacje pierwszego badania czwórboistów wskazująjedynie na lepsze osiągnięcia chłopców młodszych. W pomiarach końcowych zaznacza się natomiast wyraźnywpływ na obie oceny sprawności czynnika somatycznego – zarówno we wskaźnikach, jak i ich składnikach.Godny uwagi jest zwłaszcza mający statystyczną istotność współczynnik korelacji „W SDB” – miara przyspieszenialub opóźnienia biologicznego rozwoju. Uwzględniając wartość samego wskaźnika można sądzić o większychmożliwościach motorycznych chłopców szybciej się rozwijających. Wartość diagnostyczna tego wskaźnikaokazała się znacznie wyższa od trzech pozostałych.Wnioski. W próbach motorycznych uwarunkowanych głównie zdolnościami koordynacyjnymi szczególnieu dziewcząt wiek metrykalny, jako czynnik rozwoju, ma większe znaczenie niż wiek należny z cech somatycznych.W działaniach ruchowych sfery kondycyjnej jego rola jest mniejsza, niemniej w zestawach testów składających– 99 –