full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Marek Popowczak, Andrzej Rokita, Ireneusz CichyAim of research. To check whether the process of implementing our own education program with the ballexercises and games that support the growth of empathy once a week in the experimental group (E 1) coulddetermine changes in physical ability in the scope which is at least the same as in the case of implementation ofthe programs based on exercises and games without the ball but also arousing empathy (control group K 1) andthe traditional education program in the control group (K 2).Material and methods. We analyzed changes in the particular constituents of physical ability [1] which wereselected by the Committee of Experts on Sport Research at the Council of European Committee of Developmentof Sport (body suppleness, explosive strength of legs, strength of arms, body strength, functional strength, agility)and changes in the level of empathy revealed in physical education. The examinations were carried out in theyears 2005–2007 in the Agnieszka Osiecka Secondary School no. 17 in Wroclaw.Results and conclusions. It turned out that the process of implementation of our own education programin the experimental group (E 1) determines physical ability in a similar way as it is in case of classes in the controlgroups (K 1and K 2). In the experimental group (E 1) the implementation of our own education program of physicalclasses with the ball as well as in the control group (K 1) without the ball directed at the development of ‘empathy’constitute an effective method of enhancing this personal feature.WstępWspółcześnie mamy do czynienia ze spadkiem sprawnościfizycznej społeczeństwa oraz wzrostem zachorowańna choroby cywilizacyjne. Spadek sprawności fizycznejwskazuje także na pogarszanie się sprawnościfunkcjonowania układu ruchu, krążenia i oddychania.Spowodowane jest to zmniejszeniem aktywności ruchowejprzeciętnego człowieka. Na pogłębiający się staleregres sprawności fizycznej młodzieży w konsekwencjioddziaływania czynników środowiskowych wskazywałojuż wcześniej wielu autorów, m.in. Malina [2], Pilicz [3],główną jego przyczynę upatrując w zmniejszającej sięaktywności ruchowej, która ogranicza się jedynie dozajęć wychowania fizycznego.Sprawność fizyczna wg Przewędy [4] jest pojęciemszerokim, wiąże się bowiem ze stanem całego organizmuczłowieka, a nie tylko z jego aparatem ruchu.Można ją określić jako aktualną możliwość wykonaniawszelkich działań motorycznych, decydujących o zaradnościczłowieka w życiu. Osiński [5] do sprawnościfizycznej zalicza poziom wydolności wszystkich narządówi układów, stan cech motorycznych (siła, szybkość,wytrzymałość) oraz pewne prawidłowości budowyciała. W jej ramach pierwszorzędne znaczenie dajemynatomiast skuteczności działania poszczególnych fizjologicznychfunkcji organizmu oraz zdolności dostatecznegoprzystosowania się do zmiennych warunkówotoczenia. Dzięki nim osoba czuje się niezależna odinnych, przydatna do niesienia pomocy oczekującym,to zaś podnosi jej wiarę we własne siły.Sprawność fizyczna umożliwia branie udziału w różnychformach aktywności ruchowej, z których czerpaćmożna zadowolenie, odprężenie czy radość życia. Wiążesię zatem nie tylko ze sferą motoryczną, ale także psychiczną,emocjonalną lub społeczną [6]. Sprawność fizycznajest ponadto jednym z tych elementów, na podstawiektórych można ocenić stan zdrowia człowieka. Niskijej poziom może wskazywać na obecność procesów chorobowych.Tymczasem zaś podtrzymywanie sprawnościfizycznej na wysokim poziomie umożliwia spowolnienieprocesów starzenia się organizmu człowieka prowadzącegoaktywny tryb życia [7]. Współcześnie sprawnośćfizyczna może być rozpatrywana w zależności od celówpodejmowania aktywności ruchowej w obszarze zdrowiai osiągnięć motorycznych. Wuest i Bucher w ramachsprawności wyodrębnili komponenty powiązane ze zdrowiem,czyli skład ciała, wydolność fizyczną, gibkość, wytrzymałośćmięśniową, siłę mięśniową. Do komponentówpowiązanych z osiągnięciami motorycznymi zaliczyli natomiast:zwinność, równowagę, koordynację, moc, czasreakcji i szybkość [8].Czynnikiem wpływającym na obniżenie poziomuaktywności fizycznej młodzieży jest ograniczenieprzez nią uczestnictwa w zajęciach ruchowych tylko doudziału w lekcjach wf. Dlatego też nauczyciele wychowaniafizycznego w trakcie zajęć ruchowych powinniwprowadzać ćwiczenia umożliwiające prawidłowy, harmonijnyrozwój młodego człowieka. Ważne jest ukierunkowanieoddziaływań na poprawę sprawności fizyczneji zdrowia oraz rozwój właściwości osobowościowychuczniów (w tym empatii, asertywności czy radzeniasobie ze stresem). Jednak nadal pedagogiczne możliwościwpływania na kształtowanie sfery emocjonalnej,przygotowanie ucznia do życia w społeczeństwie i dlaspołeczeństwa bywają rzadko wykorzystywane przeznauczyciela, mimo że już pod koniec XX wieku apelowało to Portmann [9].Na podstawie badań eksploracyjnych, prowadzonychw latach 2000–2001 wśród uczniów wrocławskich– 70 –