full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Paweł Chmura, Marek Zatońshortest time. After each exertion trial 3-minute passive rest break took place. The task was to make the largestnumber of possible trials. Before, during and after each trial heart rate and blood lactate concentration weremeasured.Results. According to research, every subject performed a different number of trials. The recorded exertiontest results proved that the average maximum power in young soccer players ranged from 10.3 to 10.6 W/kg.A statistically significant increase in lactate concentration in the seven subsequent trials comparing to the stateof rest (p ≤ 0.001) was observed. Heart rate difference between the mean value recorded at rest, and the valuesin each subsequent recurrence was statistically significant at p ≤ 0.001.Conclusions. It was found that the maximum phosphagen power rose up to a third trial, and after that infour consecutive exertion trials this variable was reduced, indicating a probable low tolerability of the subjects toshort-term anaerobic efforts. Linear increase in lactate concentration in the seven subsequent trials compared tothe resting state (p ≤ 0.01) indicated a deeper participation of anaerobic glycolysis in the energetics of short-termphosphagen efforts. In seven subsequent trials the maximal heart rate increased significantly (p ≤ 0.01) comparingto resting values, which suggested that 3-minute passive rest break was too short for full recovery.WstępW grach zespołowych szczególnie ważnym elementembudowania wysokiej i stabilnej formy sportowejjest przygotowanie motoryczne do sezonu. Gotowośćdo wykonania wysiłków fosfagenowych – takich jaksprinty na kilku metrach, nagłe zmiany kierunku biegu,dynamiczne starty, zrywy, przyspieszenia na krótkimdystansie, wślizgi, wyskoki do piłki – to niezbędny elementrozwiązywania założeń techniczno-taktycznychwe współczesnej piłce nożnej. Tylko piłkarze zdolni dogenerowania w niewielkich odstępach czasowych maksymalnychwysiłków krótkotrwałych, zdolni do przełamywaniabariery zmęczenia, wysoko wytrenowanii wykazujący wybitne umiejętności piłkarskie mogąuczestniczyć w zawodach rangi światowej i międzynarodowej.Reakcja organizmu na pojedynczy, krótkotrwały,maksymalny wysiłek fizyczny jest odmienna od reakcjipo każdym następnym jego powtórzeniu wskuteknakładania się efektów przemian zachodzącychpodczas kolejnych powtórzeń. Organizm kontynuujezatem pracę w warunkach narastającego zmęczenia.Kontynuowanie wysiłku w warunkach kompensowanegozmęczenia jest skutecznym bodźcem do rozwijaniaspecyficznych dyspozycji sportowych. Pokonujączmęczenie, zawodnik dąży do osiągnięcia wysokiegowyniku, co umożliwia zwiększanie możliwości wysiłkowych.Na przykład w czasie gry w piłkę nożną zawodnikwykonuje takie kilkusekundowe wysiłki z maksymalnąintensywnością, jak strzały, wyskoki do piłki, zrywyna 1–3 metrach oraz sprinty. Jeżeli przerwy międzytymi wysiłkami nie wystarczą do odbudowania zasobówfosfokreatyny, wówczas następny wysiłek odbywasię w większym stopniu kosztem energii wytworzonejprzez procesy glikolityczno-mleczanowe, których efektemjest wytwarzanie mleczanu. Następstwem tegojest szybkie narastanie zmęczenia, obniżenie szybkościi dynamiki gry [1].Stężenie mleczanu w mięśniach gwałtownie wzrastapodczas kilkusekundowych powtarzanych wysiłkówmaksymalnych [2]. Jest to efekt coraz głębszegowłączania się beztlenowej glikolizy do energetyki wysiłkówanaerobowych. Wzrost jego koncentracji możewpływać na generowaną siłę oraz upośledzić pracęośrodkowego układu nerwowego [3]. Przyczyn kumulacjistężenia mleczanu w krótkotrwałych wysiłkachmaksymalnych należy upatrywać m.in. w zbyt małychzasobach fosfokreatyny, bardzo wysokiej intensywnościwysiłku, zbyt krótkich przerwach wypoczynkowychmiędzy kolejnymi obciążeniami [4]. Takie właśnie wysiłkiwystępują podczas gry w piłkę nożną.Częstość skurczów serca jest jednym z powszechniestosowanych wskaźników fizjologicznych do sterowaniaintensywnością wysiłków o różnym charakterze– szczególnie wytrzymałościowych. Z uwagi na krótkiczas trwania maksymalnych wysiłków anaerobowychwskaźnik ten jest rzadziej wykorzystywany, powszechniestosowana jest natomiast ocena dynamiki procesówrestytucyjnych.Celem pracy było porównanie maksymalnej mocybeztlenowej oraz wskaźników fizjologiczno-biochemicznychw powtarzanych wysiłkach maksymalnychdo wyczerpania.Pytania badawcze1. Jak zmienia się moc maksymalna w krótkotrwałych,powtarzanych wysiłkach beztlenowych?2. Jak przebiegają zmiany stężenia mleczanu w powtarzanychwysiłkach fosfagenowych do wyczerpania?– 52 –