full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Zbigniew Barabasz, Emilian Zadarko, Maciej Huzarski, Mariusz Ozimekprowadzi do wysokich osiągnięć, z drugiej zaś stronyskutkuje znaczącym ograniczeniem rozwoju sportowego,także przez wytworzenie swoistej „odporności”i niskiego poziomu reakcji adaptacyjnych na bodźcetreningowe już w początkowych fazach szkolenia w kategoriiseniora [12]. Szczególnego znaczenie nabierawięc ocena wybranych zdolności motorycznych, którewykazują wzajemnie wysoką korelację z „oceną ekspercką(trenerską) przydatności do gry” młodych piłkarzy[13], zwłaszcza w odniesieniu do sprawdzianówo charakterze szybkościowym i szybkościowo-zwinnościowych.Kontrola poziomu badanych zdolności kondycyjnychwydaje się też niezbędna do prawidłowo i długofalowoprowadzonego procesu selekcji i naboru, gdyż zapobiegabłędom w ocenie sportowca, a także ułatwia identyfikacjętalentu i zapewnia optymalny poziom tempa rozwoju[14]. Testy biegu sprinterskiego (np. na 5 m i 30 m) sąpodstawowym elementem selekcji piłkarskiej na różnychetapach szkolenia, służąc także do indywidualizacji obciążeńtreningowych (przydatne są również do kształtowaniaszybkości u młodych piłkarzy) [15].Na podstawie wyników uzyskanych w testachszybkościowych trener może grupować zawodnikówo zbliżonych możliwościach i przez odpowiedni dobórobciążeń skuteczniej doskonalić tę zdolność. Częstymbłędem jest stosowanie identycznych obciążeń treningowychdla całej drużyny. Z obserwacji bowiem wynika,że często najlepszy zawodnik na dystansie 10 mnie jest w stanie uzyskać najlepszego wyniku na 30 mi odwrotnie. Dlatego też stosowanie takich samych obciążeńu różnych zawodników z fizjologicznego punktuwidzenia wydaje się nieuzasadnione. Zamiast rozwijaćgenetycznie uwarunkowane możliwości sprinterskiedo wysiłków na odcinku kilku czy też kilkunastu metrówwywołujemy wręcz odwrotny skutek – hamujemy,a w wielu przypadkach nawet obniżamy rozwój tej zdolności[3].W poszczególnych grach zespołowych, w tymw młodzieżowej piłce nożnej, podejmuje się próby opracowywaniakryteriów dotyczących budowy somatycznejoraz wyników w testach motorycznych [8, 9]. Wstępnymzadaniem przed rozpoczęciem wieloletniego procesuszkolenia piłkarza jest wyszukanie chłopców (uwzględniającpoziom ich rozwoju biologicznego), których potencjałsprawnościowy wskazuje na możliwość uzyskaniaw przyszłości wysokiego poziomu sportowego. Wopinii Fajfera, który na polecenie Czesko-MorawskiegoZwiązku Piłki Nożnej prowadził dwuletnią selekcjęwśród 654 młodych piłkarzy w wieku 8–10 lat (do klassportowych zakwalifikowano wówczas 72 osoby, któreuzyskały w testach wyniki powyżej średniej), należyopracować jednolitą koncepcję naboru i selekcji chłopcówod szóstego roku życia do wieku 18–21 lat [9].Wnioski1. Badaną grupę charakteryzowała duża rozpiętośćpomiędzy skrajnymi wartościami badanych cechsomatycznych.2. Zaobserwowano dużą rozbieżność w poziomieprzygotowania motorycznego młodych piłkarzy.3. Poziom zdolności szybkościowych badanychchłopców na dystansie 5 m i 10 m w porównaniu doinnych dostępnych norm przygotowania kondycyjnegomłodych piłkarzy jest wysoki.4. Stwierdzono znacząco niższe wartości średnicharytmetycznych uzyskanych wyników przez bramkarzyw stosunku do graczy z pola.5. Nie stwierdzono znacząco istotnej zależności pomiędzydługością stażu treningowego a badanymizdolnościami kondycyjnymi.PIŚMIENNICTWO • LITERATURE[1] Bangsbo J: Sprawność fizyczna piłkarza. Warszawa,Biblioteka Trenera, 1999.[2] Szmatlan-Gabryś U: Fizjologiczne i biologiczne podstawytreningu w hokeju na lodzie. Warszawa, PZHL, 2007.[3] Chmura J, Chmura P, Ciastoń J: Przygotowanie motorycznepiłkarza do wysiłku startowego. Sport Wyczynowy,2008; 4–6: 54–55.[4] Gabryś T, Szmatlan-Gabryś U, Ficek K: Biomedyczneuwarunkowania treningu młodych sportowców. Warszawa,Biblioteka Trenera, 2004.[5] Weber K, Gerisch G: Schenelligkeitstest im Leitungsfussbal.TW Sport+Medizin, 1991; 4: 120–125.[6] Chmura J: Szybkość w piłce nożnej. Katowice, AWF,2001.[7] Zaciorski WM: Sportiwnaja mietrołogija. Fizkultura i Sport,Moskwa, 1982.[8] Gargula L, Bujas P: Poziom wybranych motorycznychzdolności kondycyjnych u wysoko kwalifikowanychmłodych piłkarzy nożnych; w Stuła A (red.): Teoretycznei praktyczne aspekty nowoczesnej gry w piłkę nożną.Opole, Politechnika Opolska, 2009: 125–139.[9] Fajfer Z: Jak zwiększyć efektywność selekcji w piłcenożnej? Sport Wyczynowy, 2001; 5–6: 29–39.[10] Ozimek M: Sprawność motoryczna zawodników i zawod-– 66 –