full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Trening w okresie mezo- i katafazy rozwoju biologicznego kobiet i mężczyzn...tematycznie w naturalnej formie ruchu o umiarkowanejintensywności prowadzi do osiągnięcia takiego poziomusprawności fizycznej, który poprawia kondycję psychicznąi fizyczną oraz polepsza samopoczucie [16–17].Opierając się na definicji zdrowia WHO, można sądzić,że jest to wystarczający dowód na osiąganie efektówzdrowotnych przez ludzi aktywnych fizycznie [18].Jednakże wychodząc z punktu widzenia współczesnejmedycyny i waleologii [19] trudno byłoby powyższy poglądna temat biegania uważać za obiektywny dowódna możliwość osiągnięcia efektów zdrowotnych. W naukachbiomedycznych mówi się najczęściej o dwóchmodelach zdrowia [19].Pierwszy z nich, określany jest jako o p t i m u mo r g a n i z m u i uwzględnia jego funkcjonowanie bezzakłóceń. Zgodnie z nim zdrowy człowiek to ten, któregowskaźniki somatyczne, funkcjonalne i motorycznemieszczą się w granicach norm zdrowotnych (medycznych)człowieka. Ich naruszenie w momencie, gdy organizmnie jest w stanie przeciwdziałać szkodliwymwpływom, uważa się za oznakę choroby.Drugi model zdrowia, h o l i s t y c z n y , uwzględniaw swej strukturze wskaźniki mniej normatywne. Są onepodporządkowane równowadze dynamicznej w relacjimiędzy człowiekiem (jako istotą bio-psycho-społeczną)a środowiskiem. Kładzie się zatem w tym przypadkunacisk na potrzebę świadomego podejmowania aktywnegotrybu życia i poczucia odpowiedzialności zazdrowie czy też jego przywracanie w procesie leczenia.Do ostatniego z wymienionych modeli w dużym stopniunawiązuje amerykańska koncepcja ujęcia sprawnościfizycznej w konwencji zdrowia [20].Nie podjęto dotąd jeszcze badań, w których wykazanoby pozytywne efekty biologiczne (zdrowotne)określonego programu treningowego u osób, którychproces ontogenezy osiągnąłby stadium mezofazy i katafazy.Uczestnicy treningów biegowych znajdującysię w wymienionych okresach rozwoju biologicznegoswoją aktywność fizyczną traktują najczęściej jako środekumożliwiający im uczestnictwo i rywalizację w zawodachsportowych.Pod koniec XX wieku na całym świecie zaczęły powstawać(i działają nadal) setki klubów skupiających zawodnikóww różnym wieku, którzy przygotowują się dozawodów sportowych pod fachową opieką szkoleniowców.Podobnie jest w Krakowie, jednym z miast uczestniczącychw ogólnopolskim programie pod nazwą ŚcieżkiBiegowe. Stolica Małopolski stanowi ważny elementtego systemu zorganizowanych form aktywnej rekreacjina 22 specjalnie wyznaczonych trasach treningów biegowychw dziesięciu miastach Polski. Celem tych zajęćjest przygotowanie osób w różnym wieku do zawodówsportowych na długich dystansach. Od uczestników treningówsportowych wymaga się dodatkowo posiadaniaaktualnych badań lekarskich oraz regularnego pomiaruzdolności wytrzymałościowych z wykorzystaniem testuCoopera, umożliwia się im również bezpłatne testowanienajnowszego obuwia z kolekcji Nike Running [21].Dla „ścieżkowiczów” organizuje się także prelekcje natemat treningu sportowego oraz prawidłowego żywienia.Można zatem sądzić, że jest to wzorcowo prowadzonysystem treningu zdrowotnego.Wśród trenujących na Ścieżkach Biegowych, i tonie tylko w Krakowie, dość powszechne jest przekonanie,że start w maratonie jest poważnym wyzwaniemdla odważnego biegacza amatora, które pozwoli muprzezwyciężyć słabość charakteru oraz pokonać barierytrudności psychicznych i fizycznych [22]. Niewieluz tychże biegaczy dysponuje natomiast wiedzą o zagrożeniu,jakim jest dla zdrowia wysiłek przy pokonywaniubiegiem trasy 42 195 metrów. Można więc sądzić, żeniepełna znajomość zagadnienia jest w tym przypadkupochodną stanu wiedzy naukowej na zasygnalizowanytemat. Do dziś środowiska naukowe koncentrują siębowiem przede wszystkim na badaniu pozytywnegowpływu uprawiania ćwiczeń fizycznych na zdrowieczłowieka w różnych okresach ontogenezy.Cel badań własnychPomijając kwestię skutecznego i bezpiecznego procesuprzygotowania do biegu maratońskiego, interesujące,jak się wydaje, jest rozwiązanie innych problemów.Można do nich zaliczyć problem skutecznościwpływu systematycznego uczestnictwa w treningachsportowych organizowanych na Ścieżkach Biegowychna wskaźniki zdrowia w ujęciu normatywnym i holistycznymoraz efektywności ekstensywnego wzrostuobjętości treningu dla ich poprawy. W związku z tymw badaniach własnych podjęto się znaleźć odpowiedzina następujące pytania badawcze:1. W jakim zakresie uprawianie biegów przez osobyznajdujące się w okresach mezofazy i katafazyrozwoju biologicznego może wpłynąć na procesyinwolucji wskaźników zdrowia, uwzględnianychw amerykańskiej koncepcji Health Related Fitness(H-RF)?2. Czy wzrost objętości treningu biegowego możemieć przełożenie na pozytywne zmiany u kobieti mężczyzn w obrazie branych pod uwagę wskaź-– 37 –