Stáhnout PDF - Ostravská univerzita v Ostravě

zaczął znaczącą rolę. Podróżowano więc do ziem mniej znanych, także takich, które trzebabyło dopiero odkrywać. Doświadczenie, a właściwie jego zdobywanie leżało wszak u podstawfilozofii oświeceniowej. W podróżach coraz większą rolę zaczęły odgrywać zwykłe celepoznawcze, wynikające z potrzeby zaspakajania zwykłej ciekawości. W ten sposób rodziła sięturystyka. Podróż stawała się przyjemnością. W dobie oświecenia była to wielka podróż„grand tour”, obejmująca różne kraje i ziemie. Schyłek zaś XVIII wieku przyniósł modę napodróże mniejsze, podróże po swojej własnej ojczyźnie, sięgające natomiast odległych nierazzakątków. 7 Była to już podróż romantyczna, bo jak pisała J. Kamionka-Straszakowa„W romantycznej antropologii człowiek to istota wędrowna, poszukująca, błądząca, ciąglew drodze do celu, wieczny tułacz, pielgrzym, wędrowiec.” 8 W tej romantycznej podróży sięganodo korzeni, sięgano więc także do prostego ludu, odkrywano go, poznawano, wyrażając swojeopinie. Oświecony, ale też romantyczny podróżnik nie stronił przy tym od wypowiedzina temat swojego poglądu na świat.Rodziła się przy tym potrzeba przekazywania innym podstawowej wiedzyo zwiedzanych krajach. Rezultatem podróży turystycznych były ich opisy, obszerniejsze lubmniej obszerne, które zawierały coraz więcej informacji praktycznych związanych z terenemi zamieszkującą je ludnością. Odgrywały one rolę przewodników. Wskazywano w nich nakraje i miejsca godne zobaczenia, informowano o szczegółach, na co zwracać uwagę. Cieszyłysię one popularnością. Chętnie drukowano je w gazetach w odcinkach. Obok ludzidostrzegano też przyrodę i podziwiano ją.Górny Śląsk długo, jak już wspominano, był postrzegany jako kraina nieznana. Prusypo przejęciu Śląska starały się wykazać, że ziemia ta zaczęła się rozwijać dopiero pod pruskimpanowaniem. 9 Przy tym coraz częściej w Prusach zaczęto przeciwstawiać bardziej rozwiniętyDolny Śląsk Śląskowi Górnemu. Opinie o Górnoślązakach nie były pochlebne. W Prusachlansowano program integracji Śląska z tym państwem. Negatywnym poglądom próbowanosię przeciwstawiać na Górnym Śląsku.Ten obszerny wstęp stanowi wprowadzenie do dwóch opisów Górnego Śląska, którewyszły spod pióra dwóch niemieckich podróżników, którzy nie pochodzili ze Śląska, a któreniedawno przetłumaczone na język polski ukazały się drukiem. Stanowią one niezwykleinteresujące źródło do zagadnienia postrzegania Śląska i Ślązaków w końcu XVIII i napoczątku XIX wieku. Tymi właśnie zagadnieniami, a więc opiniami o Śląsku i Ślązakach,ściślej zaś opiniami o Górnym Śląsku i Górnoślązakach, chcieliśmy zająć sięw prezentowanym tekście.7KAMIONKA-STRASZAKOWA, J.: c. d., s. 12.8Tamże, s. 20.9Por. JOACHIMSTHALER, J.: Obraz Górnego Śląska w niemieckojęzycznej literaturze i publicystyce XVIII i XIXwieku. In: SZYMAŃSKI, J. (ed.): c. d., s. 204.49