Stáhnout PDF - Ostravská univerzita v Ostravě

Podróż pierwszego z podróżników była dobrze przygotowana i opracowana, co doszczegółów. Była to podróż dla przyjemności, jak jednoznacznie ją sam klasyfikuje. Toprzygotowanie polegało na wykorzystywaniu szczegółowych map, które dla Śląskasporządzano na zlecenie cesarza od początku lat 20-tych XVIII wieku. Wspominao posługiwaniu się mapą z 1736 r. 15 Chodzi tu niewątpliwie o szczegółową mapę opracowanąprzez J. W. Wielanda. Podróżny ten wykazuje się erudycją. Wspomina o lekturze znanegodzieła J. A. Weigla, zawierającego opis Górnego Śląska, 16 ale także o innych jeszczedziełach. 17Obie relacje odpowiadają swoim czasom i są ich wytworem. Obie wpisują sięw założenia filozofii oświeceniowej oraz w ideologię romantyczną, choć może u obu niecoinaczej rozłożone zostały akcenty. Obie oddają ducha epoki. Stąd autor drugiej relacji zwiesię zgodnie duchem czasów „Kosmopolitą”, czyli obywatelem Europy. Pierwszy z opisówbardziej jednak odpowiada nowym romantycznym założeniom podróży. Dla niego była to„najprzyjemniejsza i najbardziej pouczająca podróż” po ojczyźnie, zaś relacje z niej spisuje zarazpo jej zakończeniu „ku nieskrępowanej uciesze czytelnika gazety prowincjonalnej.” 18 Dlaniemieckiego podróżnika są to swoiste lekcje poglądowe, jest to podróż, podczas którejmożna zdobyć wiedzę, pogłębić swoje wiadomości, zdobyć doświadczenie. Kieruje nimciekawość. Podróżnik uczy się więc np. terminów związanych z hutnictwem, bo to rozszerzajego horyzonty, pozwalając rozumieć zachodzące przemiany.Relacje te wpisują się mocno, pod względem ideowym w obszerny wydany w 1792 r.opis Śląska, którego autorem był wspomniany już Johann Gottlieb Schummel. 19 Tenniezwykle interesujący dokument epoki zawiera nowe spojrzenie na Śląsk, zwłaszcza na jegowschodnią część i jego mieszkańców. Przynosi on obronę zamieszkującej tu ludnościmówiącej po polsku, ukazując ją nawet w znacznie lepszym świetle niż niemieckojęzycznychmieszkańców Dolnego Śląska. 2015Podróż dla przyjemności przez Górny Śląsk. In: SZYMAŃSKI, J. (ed.): c. d., s. 155.16WEIGEL, J. A.: Geographische, naturhistorische und technologische Beschreibung des souvereinen HerzogthumsSchlesiens. Theil 8. Berlin 1804 – część ta zawiera opisy księstwa pszczyńskiego, opolskiego, okręgu głubczyckiegooraz wolnego państwa stanowego Bytomia.17M. in GEHR, A.: Der hoch- und plattpolnische Reisegefährte fűr einen reisenden Deutschen nach Sűdpreusen undOberschlesien. Nebst einer Anweisung zur Selbsűbung dieser Sprache von einem in jeder Gegendwohnenden Verfasser.Breslau und Leipzig 1804.18Podróż dla przyjemności, in: SZYMAŃSKI, J. (ed.): c. d., s. 153.19Wskazuje na to JOACHIMSTHALER, J.: Obraz Górnego Śląska, in: SZYMAŃSKI, J. (ed.): c. d., s. 206–215.20Obszerne i wnikliwe omówienie tej relacji przygotowane przez W. Kunickiego znajdujemy we Wstępie doreprintowego wydania relacji z podróży Schummela – KUNICKI, M. (Hg.): c. d., s. 426 n.51