YIL 2016 SAYI 26

More documents

Recommendations

Info

İSTANBUL KÜLTÜR ve SANAT DERGİSİ MÜNİF PAŞA KONAĞI'NIN RENKLİ MİSAFİRLERİ VE BİR SOHBET MECLİSİNDE YAŞANANLAR / Kasım HIZLI Eski İstanbul’un eğlence ve tenezzüh âlemlerini şiirlerine yansıtarak bugün tarih olmuş devirleri kelimelerle tasvir eden şair Nedim, İstanbul’u methettiği “Bu şehr-i Stanbul ki bî misl ü bahâdır/Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedadır” kasidesinin bir beytini, kıymet yetiremediği bu şehrin ilim ve irfan hayatına hasretmiştir: Kâlâ-yı maarif satılır sûklarında Bâzâr-ı hüner, maden-i ilm ü ulemâdır İlim ve irfan menbaı olan İstanbul’un bu özelliği, şark toplumları için bilinen ve her zaman istifade için can atılan bir durumdur. İstanbul’un ilim irfan kaynayan bir şehir olması hem medrese ulemasının bolluğundan hem de bu ilim irfan hayatına katkıda bulunan hatta çoğu kez bu ortamları oluşturan devlet adamlarının varlığından ileri gelmekteydi. Zira marifet iltifata tabiydi ve her şey gibi bilgi ve hüner de tâlibini bulamadığı yerden elini ayağını çekiyordu. Fakat İstanbul kendi iç dinamikleri vasıtasıyla ve en çok da ilim irfana hâmî olan devletlûler vasıtasıyla merkez olmayı sürdürdü. İlim meclisleri ve salonlar, yeni şairlerin hünerlerini gösterip isbat-ı vücud ettikleri 1 , bir nevi reklamlarını yaptıkları yerlerdi. Buralarda hem bilgi alışverişi hem gelenek ve görgü aktarımı olduğu gibi yeni fikirler neşv ü nema imkânı bulurdu. Bu husus, yani fikirlerin yayılması, özellikle Tanzimat sonrası salonlarının ve kültür meclislerinin icra ettiği bir fonksiyondu. “Bu konaklarda yapılan tartışmalar, Batı’nın kültürel mirasının parçası olan fikirleri Türkiye’ye getirme teşebbüsleriyle eş zamanlı olarak yürütülmüştü. Kültürel Avrupalılaşma, bu salon faaliyetlerinin neticelerinden biri idi.” 2 Münif Paşa Tanzimat devrinin hem fikir hem de idari vazifelerdeki velûdluğuyla dikkat çeken siması Münif Paşa ve birkaç defa değiştirdiği konağı, geniş yelpazeden ilim, sanat ve politika adamının toplanma yeri idi. Tabi bunda Münif Paşa’nın tabiatının katkısı büyüktü: “Münif paşa hassas bir şair, ince bir nâsir, mütevazi, maârif-perver zarif bir zat idi. Zamanının nazırları içinde firavuna rahmet okutacak kadar vezaret şânını muhafaza için ceberrut görünenlere hiç benzemezdi. Zamanımızın tabirince tam demokrat bir nâzır idi. Küçükle küçük büyükle büyük idi, fakat daima büyük idi. Salonunda her biri birer meziyet sahibi, içtimaî rütbece en düşüğünden en yükseğine kadar zevat bulunurdu. Mesela bir gece orada bulunan zevat şunlardı: Hasan Fehmi Paşa, Meclis-i Maarif reisi Dağıstanlı Hamdi Efendi, Aristidi Paşa, Tüccarbaşı Halil Efendi, bu zatın damadı, bir Buharalı, Hindli Çermeçer (Mecusi İskender), on dört yaşında idadi talebesinden Kilisli Necib Asım Efendi ve diğerleri. Bu zevatın hepsi de paşanın ayrı ayrı hürmetine, iltifatına nail olurdu.” 3 Münif Paşa İstanbul’da birkaç konak değiştirmişti. İlki Cağaloğlu’nda idi. Sonra Bozdoğan Kemeri civarında bir konağa taşındı. “Bozdoğan Kemeri konağının yukarı katında ve selamlık kısmında salonlar vardı. Bu salonlar ufak ufak odalar idi. Salonlara çıkılınca sohbet başlar, çaylar içilirdi. İlimden, fenden, yeni icatlardan bahsedilirdi.” 4 Münif Paşa kadar renkli olmasa da onun gibi konağında zevk sahibi insanlarla görüşüp konuşmayı seven bir devletlû daha vardı. Geniş kütüphanesi Beyazıt Devlet Kütüphanesi’ne bağışlanan Batumlu Hasan Fehmi Paşa, Münif Paşa’nın konağına gider, yârenlik eder, Münif Paşa ve misafirleri ise bazen ona gelirdi. Münif Paşa ve Hasan Fehmi Paşa’nın misafiri olup hem kitap meraklısı hem politikaya yakın, heveskâr müşterek dostları vardı. Zira bu konaklar bürokratlık ve politika âlemine atlayabilmek için pek müsait mekânlardı. Bu heveskârlardan biri Louis Sabuncu, bir diğeri ise Şekip Arslan idi. Her ikisi de Ortadoğulu Osmanlı vatandaşı olan bu zıt karakterli adamlar, birkaç defa Münif Paşa konağında görüşme fırsatı buldular. Sabuncu aslen Süryani olan Mardinli bir gazeteci idi. Evvela Beyrut’ta sonra Amerika ve İngiltere’de Osmanlı hilafeti aleyhine yayınlar yapmış, o günlerde ise İngiliz menşeli bir demiryolu şirketine ihale kapabilmek için İstanbul’a gelmişti. Şekip Arslan ise Cebel-i Lübnanlı bir Dürzî idi. Müslüman, kendini ve dünyayı tanımaya çalışan, Başkent’te kendine bir çevre edinmeye çalışan bir gençti. 1<strong>26</strong> Şekib Arslan, Sabuncu ile tartışmanın geçtiği yıllarda, 25 yaşında iken
Şekib Arslan’ın Sabuncu ile yaptığı tartışmayı saraya bildiren jurnali (Başbakanlık Osmanlı Arşivi Y.PRK.TKM, 4/47) Paşa Konağında Sıcak Saatler Emir Şekib Arslan, babasının vefatı üzerine onun yerine nahiye müdürü olmuş ve bu görevde iki yıldan fazla kalmıştı. Fakat bu 18 yaşındaki delikanlı, Cebel’e sığacak gibi değildi. O günleri kendisi şöyle anlatıyor: “Derken Cebel bölgesi bana dar gelmeye başladı, çünkü gözüm daha yükseklerdeydi. Müdürlükten istifa edip İstanbul’a gittim. İstanbul’da yaklaşık iki yıl kaldım. En çok Maarif Nazırı Münif Paşa ve Maliye Nazırı Hasan Fehmi Paşa ile görüşüyordum. Her iki nâzır da âlim ve faziletli kişilerdi. "Münif Paşa beni Maarif Encümeni denilen bir meclise üye yapmak istiyordu.” 5 Louis Sabuncu ihale kapabilmek için İstanbul’da paşaların kapısını aşındırsa da hiçbir imtiyaz almaya muvaffak olamadı. Yorgun, bıkkın, sinirli ve umutsuzdu. 12 Şubat 1900 gecesi, kendisi için tek ümit vadeden adamın, Münif Paşa'nın konağındaki toplantıya iştirak etti. Toplantıda Ahmet İzzet Holo ve Emir Şekip Arslan ile Selavî Efendiler vardı. Burada ilmî mevzulardan bahsedildi. Sabuncu toplantı esnâsında mecliste bulunanların hoşuna gitmeyecek sözler sarf etti. Tabi söylediği sözlerin saraya aksetmemesi söz konusu olamazdı. Sabuncu’nun mecliste söylediği sözleri saraya bildiren Şekip Arslan idi. Şekip Arslan, Sabuncu hakkındaki jurnalinde hem mecliste yaşananları anlatıyor hem de Sabuncu’nun Osmanlı’nın Ortadoğu politikası ve İslam dini aleyhinde sarfettiği hakâretâmiz sözleri sıralıyordu: “Louis Sabuncu ile birinci mülâkâtım Münif Paşa’nın konağında olup esnâ-yı mükâlemede Mısır’ı İstanbul’a rabt eden iplerin altı senden sonra kesileceğini alenen söylediğinden bu adamın kim olduğunu suâl eylediğimde Londra’da devlet aleyhinde bulunmuş Louis Sabuncu olduğunu anladım. Daha sonra Münif Paşa’nın konağında 127
Page 1:
YIL: 2016 SAYI: 26 5
Page 5 and 6:
İÇİNDEKİLER İSTANBUL’UN YİT
Page 7 and 8:
SUNUŞ Dünyanın değişik kentler
Page 9:
TAKDİM Yeni bir yıla yeni ümitle
Page 12 and 13:
İSTANBUL KÜLTÜR ve SANAT DERGİS
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 19 and 20:
TÜRK EDEBİYATININ KÜLLÜK DEVRİ
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 29 and 30:
AHMED GÜNER SAYAR İLE İSTANBUL
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 45 and 46:
EDEBİYATÇILARIN VE GAZETECİLERİ
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57:
www.mehmetefendi.com İhap Hulusi
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 77 and 78: KAZANCIGİL KONAĞI’NDA BİR GECE
Page 79 and 80: KAZANCIGİL KONAĞI’NDA BİR GECE
Page 81: KAZANCIGİL KONAĞI’NDA BİR GECE
Page 84 and 85: İSTANBUL KÜLTÜR ve SANAT DERGİS
Page 89 and 90: SÖZ İLE SAZIN REFAKATİ: EDEBİYA
Page 99 and 100: ŞEREFU’L-MEKÂN Bİ’L-MEKÎN R
Page 101 and 102: ŞEREFU’L-MEKÂN Bİ’L-MEKÎN /
Page 103 and 104: ŞEREFU’L-MEKÂN Bİ’L-MEKÎN /
Page 107 and 108: AMİR ATEŞ: MUSİKİYE ADANMIŞ B
Page 115 and 116: OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYET DÜN
Page 127: MÜNİF PAŞA KONAĞI'NIN RENKLİ M
Page 131 and 132: MÜNİF PAŞA KONAĞI'NIN RENKLİ M
Page 133 and 134: MÜNİF PAŞA KONAĞININ RENKLİ M
Page 137 and 138: SEZAİ KARAKOÇ’UN “HATIRALAR
Page 139 and 140: SEZAİ KARAKOÇ’UN “HATIRALAR
Page 141: SEZAİ KARAKOÇ’UN “HATIRALAR
Page 146: İSTANBUL KÜLTÜR ve SANAT DERGİS
Page 153 and 154: SOHBETİN OLMAZSA OLMAZI: KAHVE Cen
Page 155: SOHBETİN OLMAZSA OLMAZI: KAHVE / C
Page 164 and 165: “İSTANBUL’UN SANAT Şunu kabul
Page 166 and 167: İSTANBUL MEKÂN Nevmekan Bağlarba
Page 168 and 169: AJANDA DERS İLE SOHBET ARASINDA Ş
show all

YIL 2016 SAYI 26

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?