Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İLİM VE SANAT HAYATINDA KONAKLARIN ROLÜ / Dr. Şemsettin ŞEKER<br />
İSTANBUL<br />
KÜLTÜR ve SANAT<br />
DERGİSİ<br />
mun müsellem olan ilim ve faziletine göre ümid edilenden<br />
azdır- varlığından söz eder. 14 Bu eserlerden nüshası<br />
nadir bazılarını İbnülemin daha sonra satın almıştır.<br />
Kitap meraklısı bir zat olan Maliye Nâzırlarından Nazif<br />
Paşa, resmî vazifeleri hâricinde konağında mütalâada bulunurdu.<br />
Zamanın bazı büyükleri ve kitapseverleri gibi o<br />
da nüshası nadir, hat ve tezhibi güzel kitabları satın alır,<br />
bunların iyi bir şekilde muhafazasına itina eylerdi. Vefatından<br />
sonra Paşa’nın bütün hayatı boyunca topladığı bu<br />
eserleri ailesi zaruret yüzünden satmak mecburiyetinde<br />
kalmıştır. Ali Emirî Efendi tarafından satın alınan bu kitaplar<br />
arasında sonradan Maarif Nazaretince bastırılmış olan<br />
Divanı Lügati’t-Türk isimli kıymetine paha piçilmez abidevî<br />
bir eserin de merhumun metrükâtı arasında zuhur etmesi<br />
kütüphanesinin önemine delâlet eyler. Ali Emirî Efendi bir<br />
zamanlar neşrettiği Tarih ve Edebiyat isimli mecmuasında<br />
Millet Kütüphanesi’nin kuruluşunu hikâye ederken dünyada<br />
yegâne olan bu nüshanın verese tarafından geçim<br />
sıkıntısı yüzünden satıldığını hikâye eylemiştir.<br />
Ders Vekîli ve Dârüşşafaka muallimlerinden Amasyalı<br />
Hoca Hâlis Efendi (1843-1913) de kütüphanesiyle iştihar<br />
eden zatlar arasındadır. Ömrünün sonuna kadar ilimle<br />
meşgul olan Hoca Halis Efendi, hafızasının kuvveti ve<br />
Arap edebiyatındaki vukufuyla meşhurdur. Kütüphanesinde<br />
her dilden, her fenden binlerce eser vardır. Çağdaşları,<br />
onun büyük sarığının yarım asırlık kemâlinin tantanalı<br />
tâcı; hitâbetinin ise geçmiş asırların ilmî ve mânevî intibâlarını<br />
câmi bir hazine olduğu hususunda hemfikirdir. Aynı<br />
isme bir diğeri ise, kötü şöhretiyle meşhur Hazine-i Hassa<br />
Muhasebecisi Hâlis Efendi’dir. Kitap meraklısı (bibliyofili)<br />
olan Hâlis Efendi’nin diğer erbâb-ı kitaptan farkı sahaflardan<br />
topladığı nadir ve nefis eserleri saklayıp büyük<br />
paralara ecnebilere satmasıdır. Büyük kitâbiyat âlimleri<br />
Ali Emirî Efendi ile İbnülemin eserlerinde doğrudan<br />
ve dolaylı olarak Hâlis Efendi’nin bu tarafını<br />
tenkit ederler. Bulunduğu her yeri tabiî bir edebî–fikrî<br />
mahfil hâline getiren İbnülemin’in 15 haftanın<br />
belirli günlerinde ilim, mûsikî ve edebiyat<br />
meclisleri akdettiği Beyazıt’ta Mercan’daki konağı<br />
da Osmanlı kitap kültürünün bütün safhalarının<br />
görüleceği yerler arasındadır. Süleyman Nazif’in<br />
söylediği vechile vaktiyle bazı maruf zatlar tarafından<br />
“Darü’l-Kemâl” 16 nâmı verilen konakta cuma ve<br />
pazar günleri 17 ulemâ ve üdebadan, şuara ve mûsikî<br />
erbabından pek çok kimsenin iştirakiyle ilmî,<br />
edebî sohbetler yapılır. Mühürdar Mehmet Emin<br />
Paşa Sokağı’ndaki konağı; Yusuf Kamil Paşa ve babası<br />
Mehmed Emin Paşa’dan kalma bir alışkanlıkla<br />
kadim Türk geleneğine uygun olarak bu asrın son<br />
yıllarından İbnülemin’in vefatına kadar elli yılı aşkın<br />
süre bir edebî ve fikrî mahfil işlevi görmüştür. 18<br />
Onun konağı, kültürümüzün bütün meselelerinin,<br />
69
Change language