You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İLİM VE SANAT HAYATINDA KONAKLARIN ROLÜ / Dr. Şemsettin ŞEKER<br />
İSTANBUL<br />
KÜLTÜR ve SANAT<br />
DERGİSİ<br />
Halife Abdülmecid Efendi’nin Bağlarbaşı’ndaki konağında tertip edilen Abdülhak Hamid gününde devlet adamları ve şairler...<br />
3 Mehmet Zeki Pakalın, Mâliye Teşkilâtı Tarihi IV, Maliye Ba<br />
kanlığı, Ankara 1978, s. 35.<br />
4 Balıkhâne Nazırı Ali Rıza Bey, Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı, haz.<br />
Ali Şükrü Çoruk, Kitabevi, İstanbul 2001, s. 20.<br />
5 Abdurrahman Âdil, “Yeni Osmanlılar Tarihi ve İnkılâbât-ı Fikriye<br />
Münâkaşaları”, Hâdisât-ı Hukukiye ve Târihiye, cüz 3, 15 Mayıs<br />
1341.<br />
6 Ahmed Cevdet Paşa, Tezâkir II, haz. Cavit Baysun, TTK, Ankara 1986, s.<br />
73.<br />
7 Ahmet Cevdet Paşa, Tarih II, Dersaâdet 1309 s. 102.<br />
8 Muallim Naci, Osmanlı Şairleri, (Haz. Cemal Kurnaz), MEB<br />
Yay., İstanbul 1995, s. 172.<br />
9 İbnülemin Mahmud Kemâl, Kemâlü’l-Kâmil, İÜ Nadir Eserler Kütüphanesi<br />
İbnülemin kısmı, T3341, v. 115/a-b.<br />
10 Bkz. Ömer Faruk Akün, “Ahmet Vefik Paşa”, DİA, c. II, İstan bul<br />
1989, s. 150-151.<br />
11 İbnülemin Mahmud Kemâl, Evkâf-ı Hümayun Nezareti’nin<br />
Târih-i Teşkilâtı ve Nuzzarin Terceme-i Hâli, Evkâf-ı İslâmiye<br />
Matbaası, Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliye 1335, s. 114.<br />
12 İbnülemin Mahmud Kemâl İnal, Osmanlı Devrinde Son<br />
Sadrıazamlar, İstanbul, 1940-1953, s. 704-705.<br />
13 Mehmed Cemaleddin, Osmanlı Tarih ve Müverrihleri (Ayîne-i<br />
Zurefâ), haz. Mehmet Arslan, Kitabevi Yayınları, İs<br />
tanbul 2003, s. 127.<br />
14 İbnülemin, Son Sadrıazamlar, s.1253.<br />
15 İbnülemin’in muhtelif meclislerdeki hâlleri ve bunların menkıbeleri<br />
için bkz. Hüseyin Vassaf, Bir Eski Zaman Efendisi İbnülemin<br />
Mahmud Kemâl, haz. Fatih M. Şeker – İsmail Kara, Dergâh Yayınları,<br />
İstanbul 2009, s. 252 vd.<br />
16 Süleyman Nazif, Servet-i Fünûn, nr. 90-1564, 5 Ağustos 1925.<br />
17 İbnülemin Mahmud Kemâl İnal, Son Asır Türk Şairleri, İstanbul 1930-<br />
1942, s. 959. Bir ara İbnülemin’in konağına devam ederek müstefîd<br />
olan Mehmed Zeki Pakalın, daha sonraları aleyhinde bulunmuştur,<br />
konağın ve sahibinin hususiyetiyle alakalı şunları yazar:<br />
“Öteden beri tanıdığı, tanımadığı âdemler, nezdine gelir yahut tezkire<br />
yazar hatta sokakda yakalar, soracağını sorar, müşârun ileyh sorulan<br />
meseleyi bilirse derhal cevabını verir ve muhatabının –tanımadığı<br />
zât ise– hüviyetini öğrenmeğe de lüzum görmez. Bilmediği bir<br />
şey sorulsa “bilmiyorum. Fakat filân kitaba müracaat edilse aranılan<br />
bulunur zannederim” der.<br />
Kable’l-işgal kitaphânesinde pek mühim kitaplar, pek mühim evrak-ı<br />
kadîme –bugün emsâli mefkûd– eski gazete kolleksiyonları mevcut<br />
olduğundan ulemâ ve üdebâdan bazı zevât müracaatla müstefîd<br />
olurlardı. İkametgâhı dâru’l-ilm hükmünde olduğundan müdâvimlerden<br />
bazı zevât “Dâru’l-Kemâl” tesmiye etmişlerdi; birbirlerine<br />
“Mahmud Kemâl Bey’in hânesine gidiyor muyuz” makamında<br />
“Dâru’l-Kemâl’e gidiyor muyuz” diye sorarlardı. Ulemâdan, üdebâdan,<br />
şuarâdan, hattâtînden, erbâb-ı sanatdan, erbâb-ı mûsikîden<br />
el-hâsıl meslek-i muhtelife mensuplarından her fert aradığını<br />
Dârul’l-Kemâl’de bulur, istifade ederdi.” Hüseyin Vassaf, Kemâlü’l-<br />
Kemâl, s. 148.<br />
18 Hüseyin Vassaf, a.g.e., s. 168.<br />
19 Ağabeyim Fatih M. Şeker, konağın devirleri ve nesilleri etkileyen bir<br />
mahfil olmasının arkasında Nakşî geleneğin de önemli bir etken<br />
olduğunu söyler: “İbnülemin’in dârü’l-kemâl diye isimlendirilen<br />
konağı sohbet meclislerinin kurulduğu bir yerdir. Erbabının dergâhı<br />
olan konağın mürşidi İbnülemin’dir. Kendisini Nakşîlikte idrak eden<br />
İbnülemin intisap ettiği tarikatte ve gelenekte olduğu gibi hayatında<br />
sohbete merkezi bir yer verir.”; Fatih M. Şeker, “İbnülemin İçin<br />
Bir Entelektüel Portre Denemesi: Osmanlı ile Cumhuriyet Arasında<br />
Sahih Bir Köprü”, Kemâlü’l-Kemâl, Haz. Fatih M. Şeker-İsmail Kara,<br />
İstanbul, Dergâh Yayınları, 2009, s. 18.<br />
20 Bkz. Metin Toker, “İstanbul’un Harab Bir Konağındaki Hazine”,<br />
Cumhuriyet, 08.10.1949, s.14. Yakın dostu Hüseyin Vassaf’ın kütüphane<br />
hakkındaki değerlendirmeleri için bkz. Hüseyin Vassaf,<br />
Bir Eski Zaman Efendisi, s. 152-153. İbnülemin’in konağındaki hat<br />
koleksiyonunu değerlendiren bir yazı için bkz. Ali Alparslan, “İbnülemin<br />
Mahmud Kemâl İnal’ın Kısa Hayatı ve Hat Koleksiyonu”,<br />
Müteferrika, Yaz 2000, nr. 17.<br />
21 İlmi ve edebi muhitler hakkında geniş bilgi için bkz. Şemsettin Şeker,<br />
Ders ile Sohbet Arasında: On Dokuzuncu Asır İstanbulu’nda İlim,<br />
Kültür ve Sanat Meclisleri, İstanbul 2013, s. 647<br />
73
Change language