Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İSTANBUL<br />
KÜLTÜR ve SANAT<br />
DERGİSİ<br />
İLİM VE SANAT HAYATINDA KONAKLARIN ROLÜ / Dr. Şemsettin ŞEKER<br />
Sultan II. Abdülhamid’in Tunuslu Hayreddin Paşa’ya ihsan ettiği konak. Nişantaşı’ndaki bu konağın tamir ve tadilatı da ceyb-i hümayundan karşılanmıştır.<br />
Reşid Paşa’dan sonra her sınıftan insanı himaye eden Yusuf<br />
Kamil Paşa’dır. Kıymet-şinas olan Paşa, kimde istiʽdât<br />
ve liyâkat görse “lisanen ve ihsânen” himaye eder, her<br />
suretle teşvik ve tergîb edermiş. Mustafa Reşid Paşa’nın<br />
vefatından sonra Şinasi’yi, Kemâl ve Ziya’yı himâye etmiştir.<br />
Yusuf Kâmil Paşa’nın bu hususiyetleri devrin edebiyat<br />
mahfillerinde de akis bulmuştur. Leskofçalı Galib, Hersekli<br />
Ârif Hikmet, Nâmık Kemâl, Ayaşlı Hayri, Recâizâde Mahmud<br />
Ekrem gibi zamanının mühim şairleri de yazdıkları<br />
kasîdelerle Paşa’yı methetmişler, onun kemâlini, ihsan<br />
ve atiyelerini hususen belirtmişlerdir. Midhat Paşa’nın<br />
Beyazıt’ta, Tavşantaşı Mahallesi’nde Soğanlı Camii’nin yanındaki<br />
konağı zamanın mühim bir edebiyat, hususen de<br />
siyaset mahfillerinden bir diğeridir. Midhat Paşa’nın konağı<br />
ihtilâl, hürriyet ve Kanûn-ı Esâsî hazırlıkları ve tartışmaları<br />
eşliğinde, parlamenter rejimi getirmek isteyenlerin<br />
uğrak yerlerindendir. Hatta denilebilir ki devlet idaresinde<br />
nüfuz ve kuvvetin Rüşdü, Avni Paşalar ile kendisinin elinde<br />
toplanmasının ve cumhuriyet, meşrûtiyet fikirlerinin kuvveden<br />
fiile çıkartılma faaliyetlerinin âdeta ana karargâhı<br />
hükmündedir. Zamanının en alafranga konaklarından birisidir.<br />
Sultan Abdülaziz’in son zamanları ile V. Murad ve<br />
Sultan Abdülhamid’in cülûsunun ilk senelerinde yeni fikirlere<br />
sahip olanların ekserisinin buluşma yeri olan bu konak,<br />
hakikâten son devrin en mühim meselelerinin konuşulduğu<br />
mekânlardan biridir. Osmanlı nüfus ve nüfuzunu<br />
temsil eden pek çok kimse buradadır.<br />
Sultan II. Abdülhamid devrine kadar tesirini bir şekilde<br />
sürdüren konaklar, bu devirde yerini büyük oranda mektepler<br />
ve matbuata bırakmıştır. Konaklardaki ilmî, edebî,<br />
fikrî meclislerin inhitatında devrin siyasi havasının yanında<br />
sosyal ve iktisadî hayatın değişmesi de etkili olmuştur. 21<br />
72<br />
Menâpirzâde Nuri Bey’in Yakacık'taki köşkü. Fotoğrafın mehazı Tütün Rejisi müdürlerinden<br />
Rambert; Nuri Bey’in ahşap köşkü ve buranın sakinleri hakkında hayli ilginç<br />
bilgiler aktarır. Rambert; “temeddün ve tahsil sahibi, hoş-sohbet, mültefit, herkesin<br />
hürmetine mazhar olmuş bir zât” olarak tavsîf ettiği Nuri Bey’in yanında ayakta<br />
duran küçük kızı Sabiha’nın da resim ve yağlı boyaya istidadı bulunduğundan bahsediyor.<br />
Sabiha, fotoğraf çekildiği esnada 12 yaşında, Nuri Bey ise 56. Resimden de<br />
anlaşılacağı veçhile, daha o yaşta, seksen yaşında bir “pîr-i fertut” hâline gelmiş.<br />
Dipnotlar<br />
1 Balcızâde Tahir Harimî, Tarihi Medeniyette Kütüphaneler,<br />
Vilayet Matbaası, Balıkesir 1931, s. 529-530.<br />
2 İbnülemin Mahmud Kemâl İnal, Son Hattatlar, MEB, İstan bul<br />
1955, s. 3.
Change language