You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İSTANBUL<br />
KÜLTÜR ve SANAT<br />
DERGİSİ<br />
SÖZ İLE SAZIN REFAKATİ: EDEBİYAT MAHFİLLERİNDE MÛSİKÎ / Prof. Dr. Fazlı ARSLAN<br />
Ulvi Erguner<br />
94<br />
mûsikîyi, “millî şuurun en aşikâr sırlarından<br />
biri” olarak değerlendirir.<br />
Mûsikî ve edebiyatın evvelemirde<br />
yakınlıklarını vurgulayarak yazıya<br />
girdim, bitirirken de bu iki sanatın,<br />
milletlerin kültür ve medeniyetlerinin<br />
devamında nasıl bir hizmet gördüklerini<br />
Hisar’a atıf yaparak vurgulamış<br />
olalım.<br />
Bugün kaybettiğimiz nedir? Sokaklarından<br />
geçerken baştanbaşa<br />
mûsikî dinlenen bu şehrin sadasını<br />
duyamayışımız bu seslerin kaybolmasından<br />
mı yoksa bu seslerin bastırılmasından<br />
mıdır? Saadettin Ökten<br />
Hoca’ya göre mûsikî ve şiir insanların,<br />
şehirlerin hazzını yakalayabilmeleri<br />
için ihtiyaç duydukları iki sanattır.<br />
Ancak bu iki güzellikle beslenen insan<br />
şehrin çağrısını duyabilir ve büyük<br />
cedlerin manevi iklimine kabul<br />
olunabilir. 29 Kayboluş alabildiğine<br />
artarken yok ediciler alabildiğine azgınlaşmakta<br />
ise medeniyet mensuplarının<br />
mazilerini korumaları ve ihya<br />
etmeleri, yok oluşlarına mani olacak<br />
hayati öneme sahiptir.<br />
Dipnotlar<br />
1 Mûsikînin ilk mebdei, milel-i kadimenin<br />
mûsikî hakkında mütalaaları, mûsikînin<br />
talakatle münasebeti gibi birçok konu<br />
için, ülkemizde mûsikî tarihi üstüne yazılar<br />
kaleme alan ilk isimlerden Ahmet<br />
Mithat Efendi’nin “Târîh-i Mûsikî”(Müntehabât-ı<br />
Tercümân-ı Hakîkat, Kırkanbar<br />
Matbaası, İstanbul, 1302, I, 658-692)<br />
başlıklı yazısına bakılabilir.<br />
2 Türkçe’nin Sırları, Kubbealtı, İstanbul 2007,<br />
s. 93. Bilindiği gibi Banarlı kelimelerle nasıl<br />
resim yapıldığını da Akif, Yahya Kemal<br />
Neyzen Halil Can<br />
Hafız Kemal Batanay<br />
ve Ahmet Haşim’i örnek vererek anlatır.<br />
3 Mehmet Kaplan hocamıza ait örnek bir<br />
çalışmayı hatırlatmak isterim: “Cenab<br />
Şahabeddin’in Şiirlerinde Ses ve Musiki”,<br />
Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. 7 sayı<br />
1-2’den ayrı basım, İstanbul 1956, s. 45-<br />
60.<br />
4 Avni Erdemir, Musikişinas Divan Şairleri,<br />
kitabında Anadolu sahasında çok sayıda<br />
divan şairi mûsikîşinası bir araya getirmiştir.<br />
Tüsav Yayınları 1999.<br />
5 Hayali Bey Divanı, Nev’î Divanı, Şeyhî Divanı<br />
vb. birçok Divan’ın tetkik ve tahlillerini<br />
yapan yeni çalışmalara baktığımız<br />
zaman mûsikînin bir başlık olarak yer<br />
aldığını görürüz. Ayrıca Cemal Kurnaz<br />
hocamızın Halk Şiiri ve Divan Şiirinin<br />
Müşterekleri kitabını burada hatırlatmak<br />
isterim.<br />
6 Türkan Alvan, M. Hakan Alvan, Saz ve Söz<br />
Meclisi, Şule Yayınları, İstanbul <strong>2016</strong>. s.<br />
378.<br />
7 Hoş Sada, Maarif Matbaası 1958, s. 1.<br />
8 Zeytinburnu Belediyesi Yayınları, 2013.<br />
9 Kapı Yayınları 2012.<br />
Ekrem Hakkı Ayverdi<br />
10 Tanpınar, bilhassa musikiyle münasebeti<br />
olan muhitlerde yetişen şairlerde ve onların<br />
bestelenmek üzere yazdıkları kısa<br />
ölçülü manzumelerdeki çözük ve basit<br />
dil anlayışına dikkat çeker ve bu hususta<br />
Recaizade’yi örnek gösterir. Bkz. 19 uncu<br />
Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi<br />
İstanbul 2001, s. 479-480.<br />
11 Ahmet Mithat, Recaizade’ye hitaben bizzat<br />
bir yazı kaleme alarak onun mûsikî<br />
yetkinliğine işaret etmiştir. Bir eser için<br />
seçtiği makam ve usûlü fevkalade uygun<br />
bulmuştur. Onu çok yönlülüğü sebebiyle<br />
“müstecmiü’l-kemalât” olarak tavsif<br />
etmiştir. “Ekrem Beyefendi Hazretleri”,<br />
Tercümân-ı Hakîkat, sayı 3442, (30 Teşrîn-i<br />
sânî 1889), s. 3-4.<br />
12 Mekândan Taşan Edebiyat, s. 114.<br />
13 Boğaziçi Mehtapları, Ötüken 1978, s. 39.<br />
14 Tüm bu isimlerin “millî mûsikî” mevzuunda<br />
neler yazdıklarını ve mûsikîde batılılaşma<br />
ekseninde hangi tartışmalara<br />
girdiklerini görmek için bu satırların<br />
sahibinin Müzikte Batılılaşma ve Son<br />
Dönem Osmanlı Aydınları, adlı çalışmasına<br />
bakılabilir. (Beyan Yayınları, İstanbul<br />
<strong>2016</strong>).<br />
15 Cenab Şahabettin “Ahmet Mithat’ın Eserleri”,<br />
İdeal Gazeteci Efendi Babamız<br />
Ahmet Mithat, (Hzl. Münir Süleyman<br />
Çapanoğlu), Gazeteciler Cemiyeti yay.<br />
İstanbul 1964, s. 41. (Servet-i Fünûn sayı<br />
1480’den (1925).<br />
16 Tüm yazıları için bkz. Fazlı Arslan,<br />
Başmuharrir’in Mûsikîşinaslığı: Ahmet<br />
Mithat ve Müzik, Yayın Evi Yayınları Ankara<br />
2009.<br />
17 Şemsettin Şeker, “Ahmet Midhat Efendi<br />
Yalısı”, Ahmet Midhat Efendi, Kültür ve<br />
Turizm Bakanlığı, (Ed. Mustafa Miyasoğlu),<br />
Ankara 2012, s. 87-106.<br />
18 Kâmil Yazgıç, Ahmet Mithat Efendi Hayatı<br />
ve Hatıraları, s. 59-60.<br />
19 Halil Edhem, “Terâcim-i Ahvâl, Ahmed Midhat<br />
Efendi”, Şehbal, sayı, 70 (15 Şubat<br />
1328), s. 429.<br />
20 Şeker, s. 101.<br />
21 “Nuri Şeyda Bey’e Teşekkür ve Rica”,<br />
Tercüman-ı Hakikat, sayı, 6222, (23<br />
Ağustos 1898), s. 1<br />
22 Süleyman Nazif’in tavsifidir. Anar, s. 162.<br />
23 Bu yazılar için bkz. Arslan, Müzikte<br />
Batılılaşma ve Son Dönem Osmanlı<br />
Aydınları, s. 145.<br />
24 Anar, s. 167.<br />
25 Anar, s. 183. (Melih Cevdet Anday’dan<br />
naklen).<br />
<strong>26</strong> Anar, 193-194.<br />
27 Boğaziçi Mehtapları, s. 11.<br />
28 Boğaziçi Mehtapları, s. 202.<br />
29 Sadettin Ökten, “İstanbul’da Bir Bahar Gezintisi”,<br />
İzlenim, Sayı: 33-34, (Mayıs-Haziran<br />
1996), s. 9.
Change language