YIL 2016 SAYI 26

İSTANBUL
KÜLTÜR ve SANAT
DERGİSİ
SEZAİ KARAKOÇ’UN “HATIRALAR”INDA İSTANBUL KAHVELERİ / Cem SÖKMEN
yansıyor oraya. Işığıyla, aydınlığıyla,
aynalığıyla, loşluğuyla, gölgeleriyle,
kabartmalarıyla. Kuruluşunu ve çok
sonraları kapanışını gördüğümüz kahve.
Sonra ona bir yazlık kısım eklendi.
1962-1970 arasında geceleri genellikle
oradaydık. 1965’e kadar yazları
memuriyet dolayısıyla Anadolu’nun
muhtelif yerlerine gittim. 1965’de Maliye
Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü
kontrolörlüğünden ayrıldım. Diriliş’in
ikinci ve kesin doğuşu 1966’da
oldu. Geceleri kıraathanedeydik. Evlerimiz
elverişli değildi buluşmalara.
Yazıhanelerimize gündüz gelenler çok
sayıda değildiler. İşleri ve okulları dolayısıyla
gündüz gelemeyenler gece
Sezai Karakoç
kahvede yanımıza geliyorlardı. Diriliş’in çıkışı kahvede bir
esinti, dalgalanma doğururdu. Olaylar farklı ve çeşitli yorumlarıyla
oraya yansırdı. Dergi kapandıktan bir süre sonra
yazmaya başladığım Babıali’de Sabah Gazetesi daha geceden
kıraathaneye gelirdi. Çok defa Sütun yazılarımı orada
yazmıştım. Ve ordan götürür, matbaaya verirdik. Bütün
bunlar gece olurdu. Ramazan geceleri, bu faaliyetlere bir
bereket ufku ve sağnağı gibi tesir ederdi.” 6
Sezai Karakoç’un tarihi yarımadadaki başka bir mekânı da
Babıali ile Sirkeci’nin ortasında bulunan Meserret Kıraathanesi’dir.
Meserret Kıraathanesi 1900’lerin başına dayanır.
Meserret, Babıali’nin hem hükümet merkezi olarak hem de
basın merkezi olarak bilindiği dönemlerin tanıdığıdır. Gazetelerin
muhabirleri burada birbirleriyle haber alış-verişi
yapar, haberleri konuşurlar. Sezai Karakoç Meserret’i en
çok Necip Fazıl’la hatırlar. Hatıralar’ında en çok yer verdiği
isimlerden biri olan Necip Fazıl’la yakınlığı 1950’lerin başına,
Mülkiye yıllarına dayanır. Bu yıllarda Necip Fazıl Ankara’ya
geldikçe başta Ulus’taki İstanbul Pastahanesi olmak üzere
değişik mekânlarda görüşürler. Sezai Karakoç İstanbul’a gelince
ilk uğradığı yerlerden biri yönetim yeri Babıali’de bulunan
Necip Fazıl’a ait Büyük Doğu dergisidir. Karakoç, Necip
Fazıl’la Meserret’te buluştuğu günleri şöyle anlatır: “Meserret
Kıraathanesi zaman zaman uğradığım bir yerdi. Vaktiyle
pek meşhur olan kahvenin eski özelliği pek kalmamıştı.
Ayaküstü ya da kısaca uğranabilecek bir yerdi. Eskiden
kalma büyük aynalar toz içindeydi. Ben espri olarak: ‘bu
aynaların herhalde Meşrutiyet’ten bu yana tozu alınmamış.
Acaba ne zaman temizlenecek bunlar?’ derdim.
Necip Fazıl Bey’le de kısa süreli oturmalarımız olmuştu
Meserret’te. Bir yazının provasını yapmak için falan. Kahveye
bir dilsizler grubu devam ederdi. Bir masaya otururlar,
elleriyle, kollarıyla müthiş bir sohbete dalarlardı. Arada
bir de hep birlikte gülerlerdi. Kahvedekiler de dönüp bakardı.
Hatta 27 Mayıs İhtilali’nden sonra Necip Fazıl Bey,
bir günlük fıkrasının başlığını ‘Meserret’in
Dilsizleri’ diye koymuştu. O dilsiz
grubunu fevkalade tasvir ettikten
sonra onların ihtilalin baskı havasında
bile istedikleri gibi konuştuklarını
ama bizim sustuğumuzu söylüyor ve
yazısını şöyle bağlıyordu: ‘Onlar Meserret’in
dilsizleri, bizse hürriyetin!’ 7
Yazının başlarında Sezai Karakoç’un
farklı çevrelerle olan beraberliklerinden
bahsetmiştik. Beyazıt kahvelerinde
ağırlıklı olarak Türkiye’deki
muhafazakârlık birikimi içinde yer
etmiş isimlerle bir araya gelen Sezai
Karakoç’un bir de Mülkiye yıllarına
dayanan dostlukları vardır. Şiir
ve edebiyat merkezli bu çevrede daha sonra “50 kuşağı”
olarak adlandırılacak isimlere rastlanır. Sezai Karakoç İstanbul’a
geldikten sonra bu isimlerden bazılarıyla Aksaray’daki
Bulvar Pastahanesi’nde görüşür. “İstanbul’a geldiğimde
gerek liseden tanıdığım, gerek edebiyat alanındaki
görüşüm sebebiyle beni tanıyan bazı gençler beni görmeye
gelmişlerdi. Birkaç defa Aksaray’da Bulvar’da, Bulvar
Çay Salonunda buluştuk. Adnan Özyalçıner, Kemal Özer,
Onat Kutlar, Hilmi Yavuz, Ülkü Tamer ve arkadaşlarıyla, bu
gençler ki bizim hemen arkamızdan gelen kuşağı temsil
ediyorlardı edebiyatta.” 8 Sezai Karakoç, bu kuşağın en bilinen
isimlerden biri olan Cemal Süreya ile İstanbul’da görüşmeye
devam eder. Bu görüşmelerin adresi genellikle
Beyoğlu’ndaki Baylan Pastahanesi’dir. “Beyoğlu’nda Baylan
Pastahanesi, şairlerin, yazarların uğradığı bir yerdi. Ben
de oraya giderdim. Yazı ve şiirlerimi orda yazardım. Bazan
da Cemal’le giderdik. Fazıl Hüsnü Dağlarca ve bazı gençler
oraya gelirdi.” 9 Baylan Pastahanesi 50’li yıllarda Attila
İlhan’ın müdavimi olduğu, Kemal Tahir’in zaman zaman
gittiği bir mekândır. Sezai Karakoç anılarında Baylan’dan
söz ederken bu pastanenin bir geleneğin parçasına oluşuna
vurgu yapar: “Baylan, Tanzimatla başlayan Batı tipi
kahve, pastahane sohbetlerinin yapıldığı sonuncu buluşma
yeriydi edebiyatçılar için. Daha önceleri edebiyatçılar
Löbon, Tokatlıyan vb. de buluşurlarmış.” 10 Baylan Pastanesi’nin
1967’de kapandığı bilinmektedir. Sezai Karakoç
1965’te memuriyetten ayrıldıktan sonra maddi açıdan
sıkıntılı geçen günleri hatırlarken “Geceleri Marmara kahvesinde
gündüzleri Baylan pastanesinde, evde ve sokakta
geçen bu aylar üzüntü, düşünce, umutsuzluk ve hayal ayları
oldu.” ifadesini kullanır. Bu sözlerden Sezai Karakoç’un
İstanbul’a geldiği 1955’ten Baylan Pastanesi’nin kapandığı
1967 yılına kadar bu mekâna devam ettiği anlaşılmaktadır.
Sezai Karakoç’un Beyoğlu’nda Baylan’la beraber andığı
bir diğer mekân da İstiklal caddesinin hemen girişinde
bulunan Eftalikos Kahvesi’dir. Sait Faik’in bir hikayesine
138