KAP. 4.

Føroyum. Somuleiðis hevur fólkaatkvøða verið um lógina í Føroyum
28. mai 1953 við eini valluttøku uppá 7,6 % har 1158 atkvøddu fyri og
253 ímóti. 14 Eisini hava fólkatingsval verið hildin samsvarandi hesi lóg
í Føroyum eitt ótal av ferðum. Grundlóg ríkisins er eisini samsvarandi
fyrr galdandi grundlógum, nevniliga 1915 grundlógini við ískoyti í
1920, og er henda grundlógin eisini í samsvari við grundlógina frammanundan,
nevniliga 1849 grundlógina.
Zakarias Wang, stjórnmálafrøðingur, hevur ført fram tað sjónarmið, 15
at grundlógin frá 1849, sum var endaliga lýst at galda fyri Føroyar 27.
mars 1850, ikki var heilt í samsvari við ta fyri hesa tíð galdandi grundlóg,
nevniliga kongslógina frá 14. november 1665, 16 og at hetta eigur at
hava stýrisskipanarligar avleiðingar.
Sjónarmiðið er áhugavert, men at føra hetta sjónarmið so vítt, at
hetta førir við sær, at grundlóg ríkisins frá 1953 ikki hevur løgfrøðiligt
gildi í Føroyum, ber ikki til. Sum nevnt hava rættarverjandi myndugleikarnir
frá 1849 til í dag hildið teimum galdandi donsku grundlógunum
uppi í Føroyum út frá einum sjónarmiði um, at hon er
løgfrøðiliga bindandi her á landi, og sostatt er niðurstøðan tann, at tá ið
hugsast skal um at gera nýtt stýrislag fyri Føroyar, so er tað ein løgfrøðilig
sannroynd, at lóg nr. 169 frá 05.06.1953: Danmark Riges
Grundlov má roknast at hava fult løgfrøðiligt gildi her á landi.
B. Skipan grundlógarinnar
1. Alment
Grundlógin ásetur í § 1, at hon er galdandi fyri alt ríkið, og sigur í § 2,
at stjórnarskipanin er avmarkað – monarkisk.
Í § 3 í grundlógini er ein týdningarmikil grundregla, nevniliga at
– lóggevandi myndugleikin er hjá kongi og fólkatingi í felag
– útinnandi valdið er hjá kongi
– hin dømandi myndugleikin er hjá dómstólunum.
Hetta valdsbýti er kveikt sbr. teim av tí franska heimsspekinginum
Montesquieu ásettu politisku grundreglunum í bók hansara „l’Esprit
des lois (1748)“ har hann setur fram sína læru um, at valdsbýtið skal
14 . Sbr. Dimmalætting nr. 43 frá leygardegnum 30.05.1953.
15 . Zakarias Wang, Stjórnmálafrøði, Hoyvík 1988, bls. 151, og sami høvundi,
Bergen-unionen eller EF-unionen?, Hoyvík 1993.
16 . Henda lóg segði seg at vera „fuldkommelig uryggelig og uimodsigelig forordning
og Lov til evig tid“ (inngangurin sbr. artikel 26)
49