Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Av tí at kongur er ábyrgdarleysur sbr. grundlógini, so eru sjálvstøðugu<br />
heimildir hansara sbr. grundlógini sera avmarkaðar.<br />
Ein týdningarmikil heimild er tó heimild hansara at gera av, hvørjum<br />
litið skal verða upp í hendi at skipa stjórn.<br />
Tó kann hann altíð verja verandi støðu við at lata vera við at seta<br />
undirskrift sína á skjal, har hetta krevst. Í 1945 noktaði Christian X at<br />
undirrita tey neyðugu skjølini í samband við náðing av deyðadømdum<br />
fyri ymisk brotsverk undir krígnum, og var hetta persónliga grundað<br />
hjá kongi við, at hann í sínum 76'inda ári ikki vildi taka støðu til, hvør<br />
skuldi eirast fyri deyðadómi – og harvið óbeinleiðis hvør ikki. 17 Í hesum<br />
føri vóru tó náðarmálini fyrisitingarliga avgreidd á annan hátt uttan<br />
medvirkan hús kongsins.<br />
Allar aðrar avgerðir kongs krevja kontrasignatur frá ráðharra. Hava<br />
tær ikki tað, hava tær ikki gildi. Hetta sbr. grundlógarinnar § 14, 2. pkt.<br />
Ráðharrin hevur so mótvegis fólkatinginum politisku og rættarligu<br />
ábyrgdina av avgerðini. Ábyrgdin er nærri umrødd á bls. 53.<br />
Danska stjórnin<br />
Setan<br />
Sbr. grundlógarinnar § 14, stk. 1, setur og loysir úr starvi kongur<br />
donsku stjórnina og býtir málsøkini ráðharranna millum. Eisini henda<br />
avgerð krevur kontrasignatur frá ráðharra, og nýggi forsætismálaráðharrin<br />
skrivar tá sjálvur undir egnu tilnevning sína og hjá ráðharrum<br />
sínum.<br />
Sbr. siðvenju fer tilnevningin av nýggjari stjórn fram eftir serligari<br />
mannagongd: 18<br />
Kongur spyr seg fyri hjá teim ymsu flokkunum á fólkatingi, hvønn<br />
teir mæla til skal fara undir at kanna møguleikarnir at skipa stjórn, sum<br />
nú, ið drotning situr, verður kallað „dronningerunden“.<br />
Kongur tilnevnir tá tann til kongligan kanningarleiðara, sum flest<br />
umboðaðu fólkatingslimirnir vísa á.<br />
Hesin kemur so til kongs og tilmælir teirri stjórn, sum kann skipast,<br />
og sum hevur best møguleika ikki at fáa meiriluta á fólkatingi ímóti sær.<br />
Eisini kann tað henda, at hann leggur frá sær sum kanningarleiðari og<br />
boðar frá, at honum ber ikki til at skipa stjórn, og hann mælir kongi til<br />
at seta nýggjan kanningarleiðara.<br />
17 . Sbr. Dimmalætting 21. juli 1945 bls. 1 og skriv frá „De kongelige ordeners<br />
historiograf“, Tage Kaarsted, 15.10.1993.<br />
18 . Sí nærri um hetta lic. jur. Holger Hansen, Regeringsskiftet i januar 1993,<br />
Juristen 1. september 1993.<br />
51
Change language