Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
6. Frælsisrættindi og aðrar fyriskipanir<br />
Grundlóg ríkisins veitir borgarum ríkisins ávís rættindi, sum lóggávuvaldið,<br />
bæði ríkismyndugleikar og heimastýrismyndugleikar, ikki kunnu<br />
skúgva til viks. Hesar reglur standa í grundlógarinnar § 67 og § 68, §§<br />
70-79 og § 82. M.a. veita hesar reglur trúarfrælsi, ávísa rættartrygd<br />
undir handtøku, fongsling, húsarannsókn, rætt til at skriva uttan sensur<br />
og rætt til endurgjald undir ognartøku. Ásett er, at miðjað skal verða<br />
ímóti, at hvør arbeiðsførur borgari í landinum hevur arbeiði. Almannahjálp<br />
hevur borgari eisini eftir hesum reglum krav uppá í ávísan mun<br />
og rætt til frían fólkaskúla.<br />
C Føroyski ummælisrætturin<br />
1. Reglur, sum bert viðvíkja Føroyum<br />
Sbr. heimastýrislógini § 7, stk. 1, 1. pkt., skulu lógaruppskot frá donsku<br />
stjórnini, ið bert viðvíkja Føroyum, leggjast fyri føroyska heimastýrið til<br />
álitis, áðrenn tey verða løgd fram fyri ríkisdagin, nú fólkatingið.<br />
Ásetanin snýr seg bert um stjórnaruppskot. Er uppskotið lagt fram av<br />
fólkatingsmanni, krevst ikki ummæli frá heimastýrinum.<br />
Greinin snýr seg um uppskot „ið bert viðvíkja Føroyum“, og hevur ta<br />
avleiðing, at uppskot til lógir, sum eru av almennum slagi t.d. lóggáva<br />
um partafeløg, ikki fella inn undir orðaljóðið í greinini, og har krevst<br />
ikki ummæli frá heimastýrinum, áðrenn málið verður lagt fyri fólkatingið.<br />
Einki stendur í § 7 um, at kongligar fyriskipanir, sum bert viðvíkja<br />
Føroyum, skulu sendast heimastýrinum til ummælis, áðrenn tær verða<br />
settar í gildi (um kongligar fyriskipanir, sum seta lóg í gildi, sí niðanfyri).<br />
Rímiligt er tó at nýta § 7 til javndømis í hesum førum.<br />
Somuleiðis stendur einki í § 7 um, at bekendtgørelser, sum bert<br />
viðvíkja Føroyum, skulu sendast heimastýrinum til ummælis, áðrenn<br />
tær verða settar í gildi. Rímiligt er tó eisini í hesum føri at nýta § 7 til<br />
javndømis.<br />
Sbr. heimastýrislógarinnar § 7, stk. 2, skal<br />
„.. á sama hátt verður framfarið viðvíkjandi sáttmálum og øðrum internationalum<br />
semjum, sum krevja ríkisdagssamtykt (nú fólkatingssamtykt), og<br />
sum nerta við serlig føroysk áhugamál“.<br />
Sostatt skulu millumtjóða sáttmálar, sum bert viðvíkja Føroyum, leggjast<br />
59
Change language