KAP. 4.

limunum er á fundi og luttekur í atkvøðugreiðsluni sbr. grundlógarinnar
§ 50.
4. Dómsvaldið
Dømandi valdið er valdið til endaliga at áseta rættarstandin í ávísari
ítøkiligari støðu við at samanbera veruleikan í mun til rættarreglurnar
ella við øðrum orðum valdið at siga síðsta orðið. 25
Soleiðis taka dómstólarnir sær av at gera av trætur borgaranna
millum og at revsa borgarar landsins sbr. lóggávuni galdandi í landinum.
Skipanin fyri dómstólarnar kann bert ásetast við lóg, og serdómstólar
við dømandi myndugleika kunnu ikki setast, sbr. grundlógini § 61. Sbr.
§ 62 skal rættargongdin altíð verða sundurskild frá fyrisitingini. Eftir §
64 skulu dómararnir í kalli sínum bert halda seg til lóggávuna, og
kunnu ikki frásetast ella flytast ímóti teirra ynski uttan við dómi.
Eftir rættargangslógini er ríkið býtt sundur í 83 rættardømi við hvør
sínum býarrætti, har Føroyar er eitt av teimum. Dómar hjá býrættunum
kunnu skjótast inn fyri landsrættirnar, sum eru tveir, eystari landsrættur
og vestari landsrættur; dómar sorinskrivaraembætisins verða skotnir
inn fyri eystara landsrætt. Landsrættirnir eru skipaðir í deildum við 3
landsdómarum í hvørjari, sum døma í einstøku málunum. Í Føroyum
dømir 5. deild hjá eystara landsrætti, sum kemur higar 3-4 ferðir árliga.
Fyri ríkið er ein hægstirættur við 15 hægstarættardómarum, sum virkar
í 2 deildum, har 5 dómarar døma í hvørjum einstøkum máli. Øll mál
kunnu ikki skjótast inn fyri hægstarætt. Í lóggávuni eru settar avmarkingar
fyri hesum.
Skipan og starv dómsvaldsins er ásett í rættargangslógini, sum er
drúgv lóg við yvir túsund §§.
Dómararnir við allar dómstólarnar í ríkinum, sum sbr. § 42, stk. 3, í
rættargangslógini skulu hava løgfrøðiligt embætisprógv, verða tilnevndir
av kongi eftir tilmæli frá løgmálaráðharranum sbr. rættargangslógini §
42, stk. 1. Tilnevningin fer fram eftir rættiliga fastari mannagongd. 26
Tvinnir vegir eru:
a) Eftir lokið prógv sum løgfrøðiligur kandidatur verður persónurin
25 . Hetta sjónarmið er nærri útgreinað av Alf Ross, professara dr. jur. & phil í
bókini „Dansk Statsforfatningsret I, Nyt Nordisk Forlag – Arnold Busck, København
1966, (2. udg) bls. 528 ff.
26 . Sbr. upplýsingum frá Hans Mosbæk, rættarhjásita.
57