KAP. 4.

II Vald í Føroyum
A. 1940 bráðfeingis stýrisskipanin
1. Støðan 1940-1945
Í 1940 fekk løgtingið avmarkað lóggávuvald. Danmark var 9. apríl
1940 hersett av Týsklandi, og Føroyar 13. apríl sama ár av Stórabretlandi.
Undir hesum umstøðum var serlig stýrisskipan gjørd fyri
Føroyar við „Bestemmelser nr. 1 frá 09.05.1940 om midlertidig styrelsesform
paa Færøerne“. Eftir hesum fekk løgtingið lóggávuvald í lógarmálum
Føroyum viðvíkjandi, og amtmaðurin staðfestingarrætt. Henda
lóggáva gekk undir heitinum bráðfeingis ásetanir (midlertidige bestemmelser).
Lóggávuvaldið viðvíkjandi ognum ríkiskassans lá tó hjá
amtmanninum, og til amtmannin vóru eisini lagdar tær heimildir, sum
danskir ráðharrar sbr. lóggávuni høvdu at skriva út ymsar reglubindingar;
løgtingsins landsnevnd skuldi tó spyrjast.
Staðfestingarrættur amtmansins var ikki bert formligur. Í 1940 samtykti
løgtingið við 15 atkvøðum: Tingið mælir til, at løgtingsins samtykt
í 1939 um føroyskt sum rættarmál fær lóggildi beinanvegin. Amtmaðurin
útinti ikki hesa samtykt, og ikki fyrr enn samtyktin var endurnýggjað
í november 1943 staðfesti amtmaðurin lóggávuna um føroyskt
sum rættarmál, bráðfeingis áseting nr. 8 frá 04.01.1944 um broyting í
rættargangslógini. 37
Kunngerðarhátturin fyri tær útgivnu rættarreglurnar gjørdist kunngerð
í síni heild í Dimmalætting sbr. bráðfeingis áseting nr. 2 frá
09.05.1940.
Av tí at sambandið var kvett við Danmark, mátti heimildin hjá
ávísum í Danmark verandi stovnum í Føroyum leggjast til myndugleikar
í Føroyum. Við bráðfeingis áseting nr. 13 frá 17. juni 1940 var avgjørt,
at í Føroyum skuldu 2 dómsmenn døma saman við sorinskrivaranum,
bæði í borgaraligum og sakarmálum, og kundi hesin dómur skjótast inn
fyri nýggjan rætt, har sorinskrivarin enn einaferð dømdi sama mál
saman við 4 nýggjum dómsmonnum. Nevningamál kundu ikki skjótast
inn fyri hægri rætt, og møguleikin at kæra avgerðir hjá sorinskrivaranum
um rættargangsmannagongdina fall burtur.
37 . Sí Edw. Mitens, „Eg minnist – skrivstovustjóri løgtingsins“, Tórshavn 1969, bls.
248.
65