Частина 2 - Інститут проблем сучасного мистецтва

Lech StangretZarys ewolucji rysunku Tadeusza Kantorateatralnej sprowokowane były scenografiamiAndrzeja Pronaszki.W roku 1933, po złożeniu egzaminumaturalnego, wyjechał do Krakowa zmocnym postanowieniem zostania malarzemi to sławnym malarzem [4]. Nie byłato jednak na tyle kategoryczna decyzjaskoro jesieni 1933 r. podjł studia naWydziale Prawa i Administracji UniwersytetuJagiellońskiego. Szybko pojł swójbłd. Już po dwóch tygodniach zrezygnowałz kariery prawniczej i zapisał si doprywatnej Wolnej Szkoły Malarstwa iRysunku im. Ludwiki Mehofferowej, prowadzonejprzez Zbigniewa Pronaszk.Przedstawił wtedy swoje szkice, które natyle zainteresowały Pronaszk, że zwolniłgo z opłaty czesnego za pierwszy rok.Jednakże, w nastpnych latach postanowiłkontynuować nauk malarstwa wkrakowskiej Akademii Sztuk Piknych.2. Studium aktu mskiego, 1937. Wgiel na papierze. Edukacj w nowej uczelni rozpoczłWłasność: Archiwum Akademii Sztuk Piknych w w pracowni Władysława JarockiegoKrakowie5.X.1934 roku.Program ówczesnej ASP kładłszczególny nacisk na opanowanie podstaw rysunku. W opinii profesorów, rysunekstanowił o przyszłości każdego artysty, niezależnie od wybranej dyscypliny (malarstwa,rzeźby czy architektury). Bez jego znajomości nie mogło być mowy o rozwoju nawetnajwikszego talentu. Warto zauważyć, że tak sformułowany profil nauczania wynikałze wzgldów czysto praktycznych. Zakładano, że nie wszyscy po ukończeniu studiówbd twórcami. Zatem nawet: Średnio lub zgoła mało uzdolnieni przy usilnej pracy idokładnym przyswojeniu sobie zasad nauki rysunku mog spożytkować go dobrze np. jakokopiści (czy) nauczyciele rysunku [5]. Młodym adeptom sztuki aplikowano wic napocztek potżn dawk nauki rysunku. Dla Kantora i jego kolegów z pierwszego rokugłównym przedmiotem był tzw. rysunek wieczorny prowadzony przez KazimierzaSichulskiego, gdyż nauczane przez Władysława Jarockiego podstawy malarstwa inaugurowałszkic rysunkowy.Pierwsze dwa lata (1934/35 i 1935/36) spdził Kantor w pracowni Jarockiego,uczc si techniki rysunku pod okiem Kazimierza Sichulskiego. Wikszej zmiany w• 490 •koncepcji nauczania nie przyniósł teżtrzeci rok (1936/37), w pracowni IgnacegoPieńkowskiego.Dla Tadeusza Kantora, któremu wlatach gimnazjalnych zaszczepiono romantycznykult roli artysty — duchowegoprzewodnika narodu i burzyciela zastanegoporzdku — zderzenie z pragmatycznymprogramem Akademii było bolesnymrozczarowaniem. SpadkobiercyWyspiańskiego, uprawiajcy w gruncierzeczy buduarowo — salonowe malarstwo,pragnli wychowywać zrcznych rzemieślników.Malarzy, których obrazy zyskiwałybydobre ceny u konserwatywnegoestablishmentu. Kantor tak wspominałczas spdzony w pracowniach Jarockiegoi Pieńkowskiego: Pierwsze trzy lata przetrwałemw stanie rozleniwionej obojtności ibez wikszych ambicji. Malarstwo profesorównie dawało mi żywszych impulsów.Niewiarygodnie pompierskie uczyło jedynie 3. Studium aktu kobiecego, 1937. Wgiel na papierze.trików i sposobów wywoływania wiadomych Własność: Archiwum Akademii Sztuk Piknych wefektów. Co zrczniejszym przepowiadano Krakowieprzyszł sław. Kształcenie świadomościnie leżało w programie mistrzów, bo jej sami nie posiadali. Ale było to pompierstwo wysokiejklasy, zadziwiajce wewntrzn pustk, wykonywane z talentem, jaki musz wykazywaćchyba świetni ekwilibryści i pantomimiści [6].Z lat 1935/36 pochodzi rysunek przedstawiajcy portret ojca Mariana Bujasa —Zygmunta (ryc. 1) Szkic wykonany ołówkiem na papierze ukazuje popiersie mżczyznyw średnim wieku, z profilowym ujciem głowy zwróconej w lewym kierunku. Autorskupił si na uchwyceniu podobieństwa twarzy modela, rezygnujc z tła i szczegółówubioru. Koszula i rysujce si pod ni ramiona zaznaczone s jedynie konturowymiliniami. Głboko osadzone duże oczy, wskie usta i wydatny, garbaty nos nadaj portretowanemuwyrazistości i świadcz o niezłym opanowaniu techniki portretowej. Równieżpoprawne s: rysunek ucha, włosów, a także światłocieniowy modelunek twarzy.W przedstawionym szkicu widać dobry warsztat rysownika nie pozbawionegozdolności. Jednak fotograficzny realizm, stanowicy podstawowe kryterium ocenyumiejtności, nie interesował Kantora. Akademicki rysunek sprowadzał bowiem• 491 •