Частина 2 - Інститут проблем сучасного мистецтва

Lech StangretZarys ewolucji rysunku Tadeusza Kantorarysunku w którym kolor stawał si podstawowym motywem. Std Kantor nierzadkosporzdzał szkice posługujc si pdzlem i farb bez używania linearnego konturu, jaknp. w projekcie kostiumu do Alkada z Zalamei (ryc. 17)Plama barwna — współdecydujca o wysokiej klasie artystycznej późnych rysunkówKantora, była, co prawda, w wikszym stopniu konsekwencj doświadczeń zinformelem, niemniej w projektach kostiumowych z lat 1950–1955 zawsze towarzyszyłarysunkowi.Podsumowujc prac Kantora w zawodowych teatrach w okresie stalinizmunależy stwierdzić, że miała ona duże znaczenie dla jego dalszej twórczości teatralnej.Dziki niej poznał wszystkie mechanizmy rzdzce tradycyjn scen. Uczestniczył wcałej technicznej stronie kreacji widowiska. Jego sprzeciw, bunt i krytyka wobec profesjonalnegoteatru zyskały now płaszczyzn— głboko przeżytego doświadczenia.W maju 1955 roku Tadeusz Kantorna fali «odwilży» opublikował w «ŻyciuLiterackim», po raz pierwszy od siedmiulat, artykuł pt.: Teatr Artystyczny, wktórym przedstawił swoj wizj nowoczesnegoteatru.W miesic później wyjechał zeStarym Teatrem do Paryża. Krótki pobytw stolicy Francji zaowocował poważnymikonsekwencjami dla jego malarstwa.Artysta zetknł si wtedy z abstrakcjekspresjonistyczn, z dziełami Georgesa,Mathieu, Arnala, Tinguely’ego, Wolsa.Nastpujca w kraju zmiana władzy,krytyka stalinowskiego «kultu jednostki» i23. Kostium Jana do «Nosorożca» E. Ionesco, 1961. zniesienie obowizujcej doktryny socrealizmuotworzyły nowe perspektywy dlaWłasność: Cricotekatwórczości artystycznej.Korzystajc z «odwilży», Kantor wspólnie z Mari Jarem i KazimierzemMikulskim zakładaj z końcem 1955 roku eksperymentalny Teatr Cricot 2, nawizujcydo przedwojennego Teatru Artystów — Cricot.W kilka dni po wystawie «Dziewiciu», na której pokazał swe prace z okresumetaforycznego opublikował w 47 numerze «Życia Literackiego» Notatki paryskie. Oaktualnym malarstwie francuskim», a w dodatku «Plastyka», do 50 nr tegoż pisma,zamieścił artykuł pt.: Abstrakcja umarła, niech żyje abstrakcja. W obu esejach twórca• 512 •pisał o nowej sztuce «informel», akcentujcjej zwizki z kierunkiem rozwojuwłasnych poszukiwań. Pierwsza manifestacjamalarskiej idei, nazwanej przez autoraabstrakcj liryczn, odbyła si w grudniu1956 roku w warszawskim «Salonie PoProstu», gdzie Kantor wystawił swojeobrazy obok dzieł Marii Jaremy.W połowie listopada 1956 roku miałomiejsce w Krakowie zebranie założycielskieStowarzyszenia Artystycznego GrupaKrakowska, z udziałem: T. Brzozowskiego,M. Jaremy, T. Kantora, P. Krakowskiego,W. Krakowskiego, A. Marczyńskiego,J. Maziarskiej, K. Mikulskiego, D. Mroza,S. Mroza, J. Nowosielskiego, A. Pawłowskiego,T. Rudowicz, J. Skarżyńskiego, J.Sterna, i M. Warzechy.Równolegle z tymi inicjatywami,otwierajcymi nowe pola działalności,kontynuował Kantor prac w teatrze zawodowym.Wszystkie te wydarzenia znalazłyoczywiście odbicie w twórczości rysunkowej.W drugiej połowie lat 50. możnawydzielić w spuściźnie rysunkowej artystytrzy grupy szkiców różnicych si form iproblematyk.Do pierwszej z nich należ rysunkiłczce si ściśle z zagadnieniami czysto 24. Kostium Jana do sztuki «Nosorożec» E. Ionesco,malarskimi. Drugi dział stanowi szkice 1961, Stary Teatr. Własność: Muzeun Narodowe wpowstałe w zwizku z pracami nad spektaklamiCricot 2. Natomiast do trzeciegoKrakowiezbioru zaliczyłbym projekty scenografii i kostiumów wykonanych dla potrzebzawodowej sceny.Wymienione kategorie naturalnie wizały si ze sob. Powstawały przecież w jednymczasie i wychodziły spod rki tego samego autora. Omówione zostan osobnodlatego, że każdy grupa wnosiła nieco inne składniki, w kształtowanie si ostatecznejformy.• 513 •