Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e ...

«A chaqueta, de pano verde, castaño ou azul,
moi pouco aberta de solapas, ía case sempre
sobor dun hombreiro.» [O: 280]
«A parte inferior da perna cobríase, a meiados
do século XIX, con polainas de pano, que
chegaban sobor do calzado e ían provistas
dunha tiriña, pra pasar por baixo do pé, e de
botóns ós lados.» [O: 282]
«En 1867 se editaba en Santiago la obra de Don
Ramón Otero, "Galicia Médica" y al hablar del
vestido escribe: "en el interior usan un paño
ordinario tejido en el país en telares caseros con
la lana áspera de sus carneros hilada a mano
por las mujeres. Los de la costa gastan las
panas, panillas, granas, paños y telas inglesas
introducidas por la raya de Portugal o
compradas en los puertos a los que
desembarcan procedentes del extranjero; aquí
los percales pintados sustituyen en las mujeres
a las estameñas gruesas y bayetas de que
hacen las sayas las de montaña: la lana entre
las primeras es muy poco usada y como
indicando su escasez de rebaños, solo la tejen
mezclada con el lino, formando una tela
particular de que hacen ropa para las labores
del campo.» [TG: 28]
«Pero el que parece ser el [traje] patronímico,
aunque en algunas comarcas poco usado, se
compone de chaqueta parda, chaleco de grana
ribeteado con terciopelo o con filetes de seda, y
botones de filigrana, pantalón pardo o de pana
negro, polainas de paño, zapato con botón o
lazo, camisa punteada y sujeta con botón doble
de plata al cuello, montera con ribetes bordados
de seda y un palo no muy largo en la mano.»
[TG: 28]
Nota: es paño pt pano
341 pano s m [1EA.2CF.3PRO.4_59]
Complemento consistente nun pedazo cadrado
de tecido, us., en función do tamaño e a súa
natureza, tanto como cobertura da cabeza ou do
tronco, como ornamento ou abrigo, ou para
limpar o suor, etc. [TRG: 54]
cfr. 59 pano
cfr. 59 pano
«A cofia deixou de se usar moi axiña pra sere
sustituida polo pano.» [O: 276]
«Estes traxes fóronse modificando: primeiro
desaparecéu a cofia pra sere sustituida por un
pano de córes, posto en forma triangular, cunha
punta atrás e as outras cruzadas e atadas sobor
da frente. Logo o xeito de pól-o pano foise
tamén modificando.» [O: 277]
«Pra remate, o pano que, asegún a edade e
estado da que o levase, ía posto de distintos
xeitos. As mociñas levábano coas puntas atadas
atrás, por riba da parte traseira. Ó seren de máis
edade, pero aínda solteiras, púñano do mesmo
xeito, anque entón atábase por baixo da punta
que dependuraba por detrás. As casadas novas
atábano por diante, sobor da frente, coas puntas
cara os lados. Finalmente as persoas de edade
atábano tamén de diante, por baixo da
queixada.» [O: 277]
Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e proposta dun sistema de
representación conceptual dinámico para a súa consulta onomasiolóxica en liña
101
«O mesmo acontez co pano que, se nos
derradeiros tempos aínda se puña prá eirexa, foi
xa sustituído polas mantillas ou velos mercados
na tenda.» [O: 278]
«Os nenos, namentras son pequenos,
embrúllanse en panos e mantas cobríndolles a
cabeza con cufetes, xeito de gorriñas feitas de
lenzo.» [O: 285]
«Lucen los colores de sayas y pañuelos, las
vistosas cofias, las dos trenzas del pelo de una
joven, las calzas del niño y de los hombres,
ampulosas como las que observó en su día
Cano y Olmedilla, las zuecas, algunas
puntiagudas, un singular conjunto en donde se
puede estudiar el mejor capítulo de la historia
del traje en Galicia.» [TG: 26]
Nota: Cando moi vello, us. tm. como pano de
talle.
484 pano alfombrado s m
vid. pano de alfombra [FJAF]
481 pano cachinés s m
vid. pano de caxemira [FJAF]
Nota: Denominación us. na comarca de
Mondariz.
158 pano cruzado do peito s m
[1EA.2CF.3PRO.4_59]
Pano cadrado e grande, de maior tamaño que o
pano do pescozo, feito xer. de la ou crespón no
inverno e seda ou algodón no verán, xer.
estampado en varias cores con motivos florais,
con ou sen flocos, que vestían as mulleres
dobrado pola diagonal en forma de triángulo por
sobre os ombros, caendo dúas puntas polas
costas e cos estremos atados por detrás da
cintura despois de se cruzaren no peito. [FJAF]
Nota: Esta denominación responde ao uso que
se fai do pano e non ás súas características
físicas, podendo ser atribuída a panos diferentes
cando us. deste modo.
124 pano da cabeza s m
[1EA.2CF.3PRO.4_59]
Pano cadrado e de cores, de menor tamaño que
o pano do pescozo e xer. non maior de 1 x 1 m,
feito xer. de la ou pano merino no inverno e
seda ou algodón no verán, con ou sen flocos,
us. polas mulleres cinxido á cabeza, dobrado en
triángulo facendo dúas puntas un lazo sobre a
fronte e caendo as outras dúas polas costas, a
diario, ou co lazo por debaixo do queixo, nos
días de festa. [TRG: 48]
«Outras veces mercábanse xa pezas xa
confeccionadas, como os panos de cabeza
italianos, os mantóns de Manila, mantos
merinos, pasamanerías e outros adornos.»
[VGE: 10]
«De la e pano eran dengues, chaquetas,
mantelos, corpiños, saias, refaixos, calzóns,
polainas, chaleques, puchos, monteiras, panos