Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e ...

«Está llena una caldera (sella) y cubre su
cabeza blanca cofia. Viste chambra, chaquetilla,
saya, mantelo, media blanca y zapatos.» [TG:
27]
«En sus cuadros [Dionisio Fierros Álvarez]
podemos conocer con detalle toda la
indumentaria desde la alta montera hasta los
zuecos o zuecas y también zapatos pasando
por las piezas de hombres y mujeres en quietud
o movimiento y así lo mismo vemos al mozo
apoyado en su varapu o bailando la muiñeira, la
familia descansando, la pareja de lucenses
sentados o la moza y la rueca, con su peinado
de raya al medio, la cofia, el lujoso pañuelo de
vivos colores y el blanco brillante de la lana con
su bordado contenedor para sujetar la lana.»
[TG: 27]
Nota: A cor da fita de seda que forma lazo na
parte alta da cabeza era diferente conforme o
estado marital da portadora (encarnado ou
verde para as mozas, morado para as noivas,
branco para as casadas e negro para as
viúvas). Comezou a ser substituída aprox. a
finais do s. XIX polo pano da cabeza mais aínda
na 2ª ½ do s. XX non fora totalmente desterrada
das Rías Baixas, das montañas próximas a
Santiago, de Muros e dos vales da Mahía e
Padrón.
107 colete s m
vid. chaleco
sin. comp. colete
var. chaleque
«Logo o chaleque ou colete, que soía ser moi
diferente tanto en feitura como na tea
empregada.» [VGE: 12]
228 coleto s m [1VA.2PR.3TM.4TMS.5s.6_108]
[1VX.2H] [1VA.2PR.3EX]
Chaleco de Lugo marítimo de pañete encarnado
ou de pano de Béjar xer. pardo, coas voltas e os
remates dos bolsos de cor negra. [TRG: 39]
sin. chulete
101 colo s m [PP_37] [PP_219] [PP_236]
Tira de tea unida á parte superior dunha peza
de roupa, para cubrir máis ou menos o pescozo.
[TRG: 9] [TRG: 18] [DLE] [DCLG] [DEHLP]
«Igual que na muller, a camisa era o primeiro
que poñían no corpo, aínda que era máis curta
cá dela, e podía ser de estopa ou de lenzo
reservando o liño máis fino para a peiteira, os
puños e a tira do pescozo ou para o colo se o
tiña.» [VGE: 12]
Nota: es cuello pt colarinho
353 copete s m
vid. lingüeta [TRG: 56] [DCLG]
261 corbata s f [1EA.2CF.3PRO.4_59]
Pano de tres puntas ou medio pano vestido en
Lugo central por encima do xustillo e, ás veces
en inverno, debaixo do dengue. [TRG: 43]
Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e proposta dun sistema de
representación conceptual dinámico para a súa consulta onomasiolóxica en liña
87
Nota: Aparente castelanismo.
345 coroza s f [1VX.2AX] [1VA.2PR.3C.4_287]
[1VA.2PR.3EN]
Capa feita con xuncos ou palla trigueira,
entretecidos de modo que a auga de chuvia
escorrega por ela, e formada por unha esclavina
e dous ou tres volantes para atinxir unha
longura até a perna. Pode ir acompañada dun
carapucho e unhas polainas do mesmo material.
[TRG: 56]
«Como pezas de máis abrigo tiñan os mantos, a
coroza e a capa entre outros.» [VGE: 12]
«Coa palla e o ficucho facían sombreiros,
corozas, polainas.» [VGE: 10]
«Para cubrirse empregaban a capa, mantos ou
panos de lá abatanados ós que lles podían facer
un burato para mete-la cabeza, e a coroza que
era unha capa usada para gardarse da chuvia,
feita de palla ou fiuncho e que podía levar
esclavina e capucha.» [VGE: 13]
«Referímonos ós xuncos, cos que se fan as
corozas e as polainas.» [O: 267]
«A coroza átase no pescozo con dúas barazas.
A algunhas destas prendas agrégaselles unha
capucha pra cubri-la cabeza.» [O: 267]
«As corozas úsanse para se gardar da chuvia,
pois cobren ben e son quentes, mais teñen dúas
dificultades no seu uso: o moito que pesan
cando están molladas e o perigo que presentan
preto do lume cando están enxoitas por coller
lume doadamente.» [O: 267]
«Cando [os xuncos] están ben secos, mázanse,
o mesmo que o liño, máis somentes pola punta,
deica que quedan ben esfiañados. Entón vanse
collendo un a un e entretecéndoos pola base
deica faguer un a xeito de lenzo ou cortina dun
longo bastante pra que díe a volta ó corpo dun
home. Diste xeito fanse varias que logo se van
unindo unhas por baixo das outras armándoas
sobre cordas feitas tamén de xuncos
entretecidos. Prós hombreiros faise unha
armadura semellante, deixando unhas buratas
para pasál-os brazos, que se cobren logo cunha
esclavina, todo nunha peza.» [O: 267]
«Como o feitío das corozas presenta certas
dificultades, é corrente que algúns que teñen
xeito pra esto se adiquen a faguelas e logo as
vaian vender ás feiras.» [O: 267]
«A coroza é unha capa feita con xuncos e que
pode ter varias formas, anque a máis corrente é
a de capa con esclavina; tamén se fan capuchas
soias e corozas con capucha na mesma peza;
as corozas serven indistintamente pra homes e
mulleres anque tamén se fan especiás prás
derradeiras.» [O: 285]
Nota: Us. en toda Galiza aínda que é máis
frecuente nos labregos da montaña, que a
vestían desde o outono até mediados da
primavera.
54 corpiño s m [1VX.2M] [1VA.2PR.3EX]
[1VA.2PR.3TM.4TMS.5S]