Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e ...

«A su derecha el de las ferreñas, más joven, de
sombrero, chaqueta, calzón y descalzo de
pierna y pie.» [TG: 27]
«El gaitero, segundo personaje de la escena,
luce en la cabeza repinicada monteira con la
punta de candil hacia delante. Compone su
vestimenta: chaqueta, chaleco, calzón, cirolas,
polainas y zapatos.» [TG: 27]
Nota: Na parte dianteira, podía ter dous bolsos e
un alzapón. Podía ir aberto por debaixo como
para deixar ver os calzoncillos ou as cirolas ou,
en zonas de clima rigoroso, ir cuberto pola
media. Foi substituído polo pantalón.
280 calzón de boca de cuza s m
[1VA.2PR.3TM.4TMI.5S.6_200]
Denominación atribuída na montaña lucense ao
calzón en referencia ás súas aberturas laterais,
que lembran a boca dun cuzo (can). [TRG: 45]
«Gil Carrasco fai a estampa do "segador", o
segador de Galicia que pasa para Castela e na
pequena mochila levaba "algunha camisa de
estopilla e quizais tal cual outra prenda do
vestuario dentro do consabido zurrón e de lenzo
e por fóra, un mal sombreiro portugués,
chaqueta, pantalón e chaleco da mesma tela
que a camisa, e uns zocos ou zapatos con sola
de madeira".» [PCC: 8]
344 calzón de carteira s m
[1VA.2PR.3TM.4TMI.5S.6_200]
Calzón provido de alzapón ou carteira.
231 calzoncillos s m pl [1VA.2PR.3IN]
[1VX.2H] [1VA.2PR.3TM.4TMI.5S]
vid. cirolas [TRG: 39]
Nota: En Ourense, os calzoncillos brancos son
longos e, para maior abrigo, van cubertos polas
polainas, ao contrario do resto das rexións
galegas, onde o calzoncillo ficaba frouxo.
37 camisa s f [1VA.2PR.3IN]
[1VA.2PR.3T.4TMS.5S]
Peza de roupa interior de mangas longas ou
curtas, xer. feita de liño aínda que tm. podía ser
de estopilla, que cobre o tronco, os brazos e tm.
a parte superio das pernas dunha persoa, xer.
fechada por diante por medio de botóns e us.
directamente sobre a pel ou sobre outra peza.
[DEHLP] [DLE] [DCLG]
«Igual que na muller, a camisa era o primeiro
que poñían no corpo, aínda que era máis curta
cá dela, e podía ser de estopa ou de lenzo
reservando o liño máis fino para a peiteira, os
puños e a tira do pescozo ou para o colo se o
tiña.» [VGE: 12]
«No corpo a primeira prenda que se poñía era a
camisa, longa ata debaixo dos xeonllos, que tiña
dúas partes: o cos, que corresponde ó tórax,
feito de lenzo, e a faldra, que corresponde ó
abdomen e pernas, que era de estopa.» [VGE:
11]
Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e proposta dun sistema de
representación conceptual dinámico para a súa consulta onomasiolóxica en liña
81
«Até fai pouco, as mulleres usaban camisa de
manga curta, con escote cadrado; polo xeral,
era de dúas pezas: a superior ou cós, cinguida,
e a aba, longa, con vó, de lenzo máis ruin. Os
bordes das mangas, o escote e o rodo da aba
podían levar encaixe.» [O: 274]
«En xeral, [o traxe dos homes] compúñase
dunha camisa de liño con botóns feitos de fío,
pespuntada, máis ou menos luxosa consonte a
ocasión en que se puña. A camisa era de tira e
cos puños abotoados.» [O: 279]
«Dentro de ese realismo podemos apreciar que
le traje era el clásico que aún hemos visto en
Compostela en pleno siglo XX, y se componía
de jubón, calzóns, alguno con los adornos
blancos formados por el saliente de los
calzoncillos, y otros sin adornos ceñidos por
debajo de las rodillas, camisa, que muchos
llevan remangadas por el trabajo, medias
zapatos y el pelo corto.» [TG: 26]
«Pero el que parece ser el [traje] patronímico,
aunque en algunas comarcas poco usado, se
compone de chaqueta parda, chaleco de grana
ribeteado con terciopelo o con filetes de seda, y
botones de filigrana, pantalón pardo o de pana
negro, polainas de paño, zapato con botón o
lazo, camisa punteada y sujeta con botón doble
de plata al cuello, montera con ribetes bordados
de seda y un palo no muy largo en la mano.»
[TG: 28]
36 camisa da muller s f
[1VA.2PR.3TM.4TMS.5S.6_37]
Camisa us. tradicionalmente polas mulleres
como única peza de roupa interior, tanto polo
día como pola noite (como camisón), que se
compuña, no seu modo máis básico, dunha
especie de saco de liño ou estopa con mangas
máis estreito pola parte superior e aberto e con
roda pola parte inferior, cunha abertura no peito
para maior comodidade que se cerraba con
botóns de liño, pero que frec. se compuña de
dúas partes. [TRG: 34]
cfr. camisa de dúas partes
Nota: Nas súas versións máis elaboradas podía
ser inclusive de holandillas ou seda así como
presentar adornos (como bordados, puntillas ou
unha fita vermella no remate do colo) de acordo
co gosto da usuaria e da ocasión de uso (día de
festa, viaxe, doenza...).
38 camisa de dúas partes s f
[1VA.2PR.3TM.4TMS.5S.6_37]
Camisa de muller composta de dúas partes
unidas por unha costura á altura da cintura: o
cos, ou parte superior, de lenzo fino con mangas
bastante amplas e recollidas en puños
francidos; e a faldra, ou parte inferior, que
normalmente era feita dun material de peor
calidade que o cos, normalmente de estopa,
estopilla ou lenzo cru. [TRG: 41]
Nota: O cos desempeñaba a función da
chambra ou da blusa e por eso era moi coidada
a manga, que era cumplida, e o puño prendía o
francido e no cerre ou remate levaba un adorno.